راهنمای مقاله
طبق ماده 35 قانون کار در فصل سوم، مزد عبارت است از وجوه نقدی یا غیر نقدی و یا مجموع آن ها که در مقابل انجام کار به کارگر پرداخت می شود و مفهوم حق السعی اعم از مزد می باشد.
بر طبق ماده 34 قانون کار کلیه دریافت های قانونی به کارگر به اعتبار قرارداد کار اعم از مزد یا حقوق کمک عائله مندی، هزینه های مسکن، خواربار، ایاب و ذهاب، مزایای غیر نقدی، پاداش افزایش تولید، سود سالانه و نظایر این ها دریافت می نماید را حق السعی می نامند .
مزد کارگر به چند نوع پرداخت می گردد؟
بر طبق تبصره 1 ماده 35 قانون کار چنان چه مزد با ساعات انجام کار مرتبط باشد، “مزد ساعتی” و در صورتی که بر اساس میزان انجام کار و یا محصول تولید شده باشد، ” کارمزد ” و چنانچه بر اساس محصول تولید شده و یا میزان انجام کار در زمان معین باشد، ” کارمزد ساعتی” نامیده می شود.
ضوابط و مزایای مربوط به مزد ساعتی، کارمزد ساعتی و کارمزد و مشاغل قابل شمول موضوع این ماده که به پیشنهاد شورای عالی کار به تصویب وزیر کار و امور اجتماعی خواهد رسید، تعیین می گردد حداکثر ساعات کار موضوع ماده فوق نباید از حداکثر ساعت قانونی کار تجاوز نماید.
مزد ثابت به چه معنا است؟
بر طبق ماده 36 قانون کار، مزد ثابت عبارت است از مجموع مزد شغل و مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل.
در کارگاه هایی که دارای طرح طبقه بندی و ارزیابی مشاغل نیستند، منظور از مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل، مزایایی است که برحسب ماهیت شغل یا محیط کار و برای ترمیم مزد در ساعات عادی کار پرداخت می گردد.
از قبیل مزایای سختی کار، مزایای سرپرستی، فوق العاده شغل و غیره. در کارگاه هائی که طرح طبقه بندی مشاغل به مرحله اجرا درآمده است، مزد گروه و پایه، مزد مبنا را تشکیل می دهد.
آیا مزایای رفاهی از قبیل کمک هزینه مسکن و کمک عائله مندی و غیره در زمره مزد ثابت قرار می گیرند؟
خیر، مزایای رفاهی و انگیزه ای از قبیل کمک هزینه مسکن، خوار و بار و کمک عائله مندی، پاداش افزایش تولید و سود سالانه جز مزد ثابت و مزد مبنا محسوب نمی شود.
ماده37- مزد باید در فواصل زمانی مرتب و در روز غیر تعطیل و ضمن ساعات کار به وجه نقد رایج کشور یا با تراضی طرفین به وسیله چک عهده بانک و با رعایت شرایط ذیل پرداخت شود.
اگر بر اساس عرف یا قرارداد کار، مبلغ مزد روزانه یا ساعتی باشد، پرداخت آن از جانب کارفرما به چه نحو است؟
اگر بر اساس قرارداد کار یا عرفی که درکارگاه حاکم است، مبلغ مزد به صورت روزانه یا ساعتی توافق شده باشد، پرداخت آن باید در پایان روز یا هفته یا پانزده روز یک بار به نسبت ساعات کار و یا روز های کارکرد انجام گیرد.
آیا حقوق و مزد با هم تفاوتی دارد؟
چنانچه بر اساس قرارداد کار منعقده فی ما بین کارگر و کارفرما یا عرف حاکم بر کارگاه، پرداخت مزد به صورت ماهیانه توافق شده باشد، این پرداخت باید در آخر هر ماه شمسی صورت گیرد که در این حالت آن را حقوق می نامند.
حال چنانچه در شش ماه نخست سال باشیم که ماه های شمسی سی و یک روز می باشند، مزایا و حقوق باید بر اساس سی و یک روز محاسبه گردد و به میزان سی و یک روز به کارگر پرداخت گردد.
آیا مزد کارگران زن با کارگران مرد تفاوت دارد؟
بر طبق تصریح ماده 38 قانون کار، برای انجام کار مساوی که در شرایط مساوی در یک کارگاه انجام می گیرد باید به زن و مرد مزد مساوی پرداخت شود و تبعیض در تعیین میزان مزد بر اساس سن، جنس، نژاد و قومیت و اعتقادات سیاسی و مذهبی ممنوع است.
اگر توافق قرارداد کار فی ما بین کارگر و کارفرما بر این امر باشد که قسمتی از مزد به صورت غیر نقدی پرداخت گردد مبنای محاسبه آن به چه نحو است؟
در مواردی ممکن است که با توافق کارگر و کارفرما قسمتی از مزد به صورت غیر نقدی پرداخت گردد، در این موارد باید ارزش نقدی تعیین شده برای چنین پرداخت غیر نقدی، به طور معقول و منصافه تعیین گردد طوری که حقی از کارگر ضایع نشود.
البته نکته قابل توجهی که در ماده 42 قانون کار به آن اشاره شده است این است که حداقل مزد موضوع ماده 41 این قانون منحصرا باید به صورت نقدی پرداخت شود و پرداخت های غیر نقدی به هر صورت که در قراردادها پیش بینی می شود به عنوان پرداختی تلقی می شود که اضافه بر حداقل مزد است.
چه نهادی حداقل مزد کارگران را تعیین می نماید و بازه زمان آن چند وقت یک بار است؟
شورای عالی کار موظف است هر سال یک بار میزان حداقل مزد کارگران را برای نقاط مختلف کشور و همچنین صنایع مختلف با توجه به معیارهایی نظیر درصد تورمی که از جانب بانک مرکزی هر ساله اعلام می گردد، همچنین طوری که بتواند معیشت یه خانواده را تامین نماید که تعداد متوسط آن توسط مراجع رسمی اعلام می شود را تامین نماید.
به علت جلوگیری از بهره کشی کارگران و استثمار کار، وزارت کار و امور اجتماعی موظف است نظام ارزیابی و طبقه بندی مشاغل را با استفاده از معیار هایی نظیر استاندارد مشاغل و همچنین عرف مشاغل کارگری در سطح کشور تهیه نموده و آن را به مرحله اجراء درآورد.
اگر کارفرما مبلغی کمتر از حداقل مزد تعیین شده توسط شورای عالی کار تادیه نماید، چه ضمانت اجرای قانونی دارد؟
کارفرمایان موظف می باشند که در ازای انجام کار در ساعات تعیین شده قانونی بر طبق تصویب شورای عالی کار، به هیچ کارگری کمتر از حداقل مزد تعیین شده مصوب را پرداخت ننمایند و چنانچه مرتکب تخلف در این زمینه گردند، ضامن تادیه ما به التفاوت مزد پرداخت شده و حداقل مزد جدید مصوب شورای عالی کار می باشند.
اگر کارگری به هر علت، مدیون کارفرمای خود باشد، آیا کارفرما می تواند از دستمزد کارگر به میزانی که از وی طلب دارد، کسر نماید؟
در مواردی که کارگری به کارفرمای خود مدیون باشد، در قبال دیون وی، کارفرما حق ندارد از حداقل دستمزد کارگر کسر نماید اما مجاز می باشد که از مازاد بر حداقل مزد آن هم به موجب حکم دادگاه برداشت نماید اما نکته حائز اهمیت این است که در هر حال این مبلغی که به عنوان دیون خود از حقوق کارگر کسر می نماید نباید از یک چهارم کل مزد کارگر بیشتر باشد.
آیا در قانون کار کارفرما مجاز به کسر و برداشت دستمزد کارگر شده است؟
در ماده 45 قانون کار در موارد مصرح و استثنایی کارفرما اجازه دارد از مزد کارگر خود برداشت نماید:
- الف- موردی که قانون صراحتا اجازه داده باشد.
- ب- هنگامی که کارفرما به عنوان مساعده وجهی به کارگر داده باشد.
- ج – اقساط وام هایی که کارفرما به کارگر داده است، طبق ضوابط مربوطه.
- د – چنانچه در اثر اشتباه محاسبه مبلغی اضافه پرداخت شده باشد.
- ه – مال الاجاره خانه سازمانی (که میزان آن با توافق طرفین تعیین گردیده است) در صورتی که اجاره‌ای باشد، با توافق طرفین تعیین می گردد.
- و – وجوهی که پرداخت آن از طرف کارگر برای خرید اجناس ضروری از شرکت تعاونی مصرف همان کارگاه تعهد شده است. تبصره- هنگام دریافت وام مذکور در بند ج با توافق طرفین باید میزان اقساط پرداختی تعیین گردد.
فوق العاده ماموریت کارگری چیست؟
چنانچه کارگران به ماموریت هایی خارج از محل خدمتشان به موجب قرارداد یا توافق های صورت گرفته اعزام گردند مبلغی به ایشان تحت عنوان فوق العاده ماموریت تعلق می گیرد.
مبلغ معین شده برای فوق العاده ماموریت نباید کمتر از مزد ثابت یا مزد مبنای روزانه کارگران باشد به علاوه اینکه ایاب و ذهاب کارگران در چنین مواردی به عهده کارفرما می باشد و باید هزینه های آن را تامین نماید. البته قانون کار ماموریت را تعریف نموده است.
بر طبق قانون کار ماموریت به موردی اطلاق می شود که کارگر برای انجام کار حداقل 50 کیلومتر از محل کارگاه اصلی دور شود و یا ناگزیر باشد حداقل یک شب در محل ماموریت توقف نماید.
ساعت کاری کارگران چه اندازه است؟
طبق ماده 51 قانون کار ساعت کار در این قانون مدت زمانی است که کارگر نیرو یا وقت خود را به منظور انجام کار در اختیار کارفرما قرار می دهد به غیر از مواردی که در این قانون مستثنی شده‌است، ساعت کار کارگران در شبانه روز نباید از 8 ساعت تجاوز نماید.
البته کارفرما با توافق کارگران، نماینده یا نمایندگان قانونی آنان میتواند ساعت کار را در بعضی از روزهای هفته کمتر از میزان مقرر و در دیگر روزها اضافه بر این میزان تعیین کند به شرط آنکه مجموع ساعات کار هر هفته از 44 ساعت تجاوز نکند.
کار نوبتی چیست و پرداخت دستمزد آن به چه نحو است؟
کار نوبتی یعنی کاری که شیفت های آن در طول یک ماه چرخش دارد مثلا به نحوی که شیفت های آن در صبح یا عصر یا شب واقع می شود.
حال کارگری که در هر ماه به طور شیفتی و نوبتی کار می کند و نوبت های کار وی در صبح و عصر واقع می شود 10% و اگر نوبت های وی در صبح و عصر و شب قرار گیرد 15% و در صورتی که نوبت های وی به صبح و شب و یا عصر و شب بیفتد 22/5% علاوه بر آن چه که به عنوان مزد برای وی مقرر گشته، به عنوان فوق العاده نوبت کاری دریافت خواهد کرد.
بر طبق ماده57 قانون کار، در کار نوبتی ممکن است ساعات کار از 8 ساعت در شبانه روز و چهل و چهار ساعت در هفته تجاوز نماید، ولیکن جمع ساعات کار در چهار هفته متوالی نباید از 176 ساعت تجاوز کند.
همچنین بر طبق ماده 58 قانون کار برای هر ساعت کار در شب تنها به کارگران غیر نوبتی 35% اضافه بر مزد ساعت کار عادی، تعلق می گیرد.
کار اضافی چیست و پرداخت مزد در آن به چه نحو است؟
اگر شرایط عادی حاکم باشد ارجاع کار اضافی به کارگران مجاز است اما کار اضافی به موجب قانون شرایطی دارد که باید رعایت گردد.
- اولا این که کارگر با انجام کار اضافی موافق باشد و از روی اجبار یا اکراه نباشد.
- ثانیا 40% اضافه بر مزد هر ساعت کار عادی به وی پرداخت گردد.
- ثالثا این که ساعات کار اضافی به کارگران نباید از 4 ساعت در روز تجاوز نماید.
البته در مواردی استثنایی چنین امکانی وجود دارد که در چنینی مواردی توافق کارگر و کارفرما باید لحاظ شود.
حداقل مزد و مزایای سال 1400 کارگران چه مقدار است؟
در سال 1400 میزان حداقل دستمزد کارگران مشمول قانون کار روزانه 885165 ریال، حداقل حقوق ماهیانه 30 روزه، 26554950 ریال، کمک هزینه اقلام مصرفی خانوار یا بن کارگری به طور ماهانه 6000000 ریال کمک هزینه مسکن به طور ماهانه 3000000 ریال، کمک هزینه عائله مندی یا همان حق اولاد برای هر فرزند به طور ماهانه 2655495 ریال و پایه سنواتی روزانه 46667 ریال می باشد. از اول سال 1400 سایر سطوح مزدی به ماخذ روزانه 26 به اضافه مبلغ 82785 ریال افزایش می یابد.
گمانه زنی ها در مورد وضعیت حقوق کارگران در سال 1401 چگونه است؟
بر طبق اعلام رئیس کمیته اقتصاد کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی در تاریخ 13 آذر سال 1400، حداقل پایه حقوق وزارت کار، در سال ۱۴۰۱، 10 % افزایش خواهد داشت.
آیا در دعاوی فی ما بین کارگر و کارفرما نیاز به حضور وکیل می باشد؟
بله، زیرا در زمینه دعاوی فی ما بین کارگر و کارفرما مسائل پیچیده و نکات حائز اهمیتی وجود دارد که عموم جامعه با توجه به این که تخصص حقوقی ندارند از توجه به آن غافل اند.
به طور مثال تشخیص مرجع صالح جهت شکایت حقوقی که شخص کارگر یا کارفرما در صدد طرح شکایت می باشد، نیاز به حضور وکیل کار دارد یا مثلا میزان حقوق و نحوه محاسبه آن ها از جمله مسائلی است که اگر در آن خطایی رخ دهد ممکن است روند رسیدگی شما را طولانی نماید و از احقاق حق خود باز مانید پس بهتر است قبل از هرگونه اقدامی با وکلای مجرب در این زمینه مشورت نمایید.
