کارگر با کارفرمای خود قرارداد کتبی ندارد آیا می تواند حقوق و مزایای خود را دریافت کند؟
راهنمای مقاله
نیروی انسانی کار یا شخص کارپذیر به اشخاصی گفته می‌شود که قبول می‌کنند در قبال دریافت دستمزد، کارهای معینی را انجام دهد. این تعریف، ابتدایی‌ترین نوع روابط کاری بین اشخاص می‌باشد که از زمان‌های قدیم تا به امروز مورد استفاده قرار گرفته است.
قرارداد شفاهی کارگر یا کارپذیر، هر چند که به صورت کتبی نگارش نمی‌شود اما مطابق قانون کار، یک قرارداد کار موقت و دارای اعتبار کامل است. در قانون کار قرارداد شفاهی با قرارداد کتبی به یک معنا به کار رفته است.
ماده 7 قانون کار در پاسخ به این سوال که قرارداد کار چیست؟ بیان می‌دارد که قرارداد کار، قراردادی است کتبی یا شفاهی که به موجب آن، کارگر یا کارپذیر، در مقابل دریافت حق الزحمه برای مدت مشخصی تحت اختیار کارفرما است و برای او فعالیت کاری انجام می‌دهد. این مدت مشخص می‌تواند موقت یا حتی دائم باشد. در مقابل کارفرما نیز ملزم خواهد بود که حق الزحمه و دستمزد کارگر را به او بپردازد.
مطابق با این تعریف از قانون کار، قراردادهای شفاهی یا لفظی کار نیز یک قرارداد کار کامل محسوب می‌شوند، هرچند که شرایط خاصی برای انعقاد آن وجود دارد که در ادامه شرایط آن را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
قراردادهای شفاهی در قوانین کار
در ذهن خود تصور نمایید که یک فروشنده لوازم التحریر هستید و برای رسیدگی بهتر به مغازه، لازم است که یک فروشنده استخدام کنید. گاهی ممکن است که یکی از آشنایان آن کارگر را به شما معرفی نموده باشد یا اینکه خود کارگر راسا مشتاق همکاری با شما بوده و به شخص شما مراجعه نماید.
به احتمال بسیار زیاد در مذاکراتی که در ابتدا با اوخواهید داشت، به مسائلی مانند ساعت کار، حقوق و شرح وظایف کاری که باید انجام دهد اشاره می‌کنید.
به عنوان مثال تعیین می‌کنید که از ساعت 8 صبح باید به درب مغازه بیاید و حداکثر تا ساعت تا ساعت 5 عصر باید در فروشگاه مشغول انجام کار و رسیدگی به سفارشات مشتریان باشد و وظایف مشخص دیگری که به واسطه محیط کار به او سپرده می‌شود را انجام دهد.
اگر در اتمام مذاکرات، کارگر قبول کند که شرایط کار را به صورت کامل پذیرفته است و برای شروع کار به فروشگاه مراجعه خواهد کرد، قاعدتا ایجاب و قبول در قرارداد حاصل شده و قرارداد کار به صورت شفاهی منعقد شده است.
به بیانی ساده باید گفت قرارداد شفاهی به توافقات و تعهداتی اطلاق می‌گردد که به واسطه گفتگوی لفظی میان طرفین برقرار می‌گردد.
با توجه به این تعریف، می‌توان بیان کرد که نبود قرارداد کتبی بین کارفرما و کارگر، فقط به معنای این است که توافقات فی‌مابین بر روی کاغذ و به صورت مکتوب تنظیم نشده است.
لذا چنانچه قرارداد کتبی بین طرفین یک قرارداد تنظیم نشده باشد، نباید آن را به منزله نداشتن رابطه قرارداد کاری محسوب کرد. بنابراین قراردادهای کاری، حتی ممکن است به صورت شفاهی هم تنظیم گردد، هر چند که شاید اثبات آن در محاکم کمی سخت باشد.
علی‌رغم بسیاری از شکایات و مشکلاتی که توسط قرارداد شفاهی ایجاد گردیده است، باز هم به کرات مشاهده می‌گردد که نیروی کار جامعه در فعالیت‌های شغلی متعدد به قرارداد و توافق شفاهی یا تمدید نمودن شفاهی قرارداد کار اکتفا می‌نمایند که چنین توصیه‌ای به کارگران در این زمینه نمی‌گردد.
نحوه اثبات قرارداد شفاهی در مراجع قانونی
آن چنان که ذکر شد نداشتن قرارداد کتبی در روابط کاری، مشکلات بسیاری را برای طرفین ایجاد می‌نماید. یکی از مهمترین این موارد، ثابت نمودن رابطه قراردادی است.
به عنوان مثال تصور نمایید که برای حل و فصل و یا رسیدگی به یک اختلاف و دفاع از حقوق از دست رفته خود، لازم است که به اداره تشخیص وزارت کار به عنوان مرجع حل اختلاف قراردادهای کاری مراجعه نمایید.
بدون تردید اثبات توافقات و تعهداتی که به صورت شفاهی یا همان کلامی بین شما با کارفرما انجام شده، بسیار کار مشکل و سختی است.
معمولا برای اثبات تعهدات و توافقات قراردادهای کلامی، ضرورت دارد که از شهادت شهود، اسناد، مدارک و مواردی این‌چنینی استفاده کرد. هر چند برای اثبات صرف وجود قرارداد شفاهی کار ممکن است راهکارهایی را امتحان کنید و وجود چنین قراردادی را اثبات نمایید.
ولی نکته بسیار مهم، جزئیات خاص محتوای قرارداد شفاهی بین طرفین است که اثبات این موارد بسیار سخت‌تر از اثبات اصل قرارداد خواهد بود و بسیاری از جزئیات حتی با شهادت نیز قابل اثبات و یا اعتنا مراجه کار نیست.
متاسفانه نبود قرارداد کتبی می‌تواند خسارت‌های زیادی به کارفرما برساند. به عنوان مثال، در صورتی که یک قرارداد کتبی تنظیم گردد، بی‌تردید مدت قرارداد در متن تنظیمی بین طرفین ذکر خواهد شد اما عدم تنظیم قرارداد کتبی، موجب می‌شود که مدت زمان قرارداد ثبت نگردد و اثبات توافق لفظی نیز در این شرایط دشوار باشد.
از سوی دیگر، از آن جایی که عدم تنظیم قرارداد در فعالیت‌هایی که جنبه مستمر و تکرار دارند، به منزله قرارداد کار دائم محسوب می‌گردند، بی‌شک مسئولیت‌هایی را برای کارفرما در خصوص به کار گیری یا پرداخت کامل حقوق و مزایای کارگر و بیمه تامین اجتماعی او به دنبال خواهد داشت.
به همین علت است که همیشه توصیه می‌شود، حتما از قرارداد کتبی در استخدام کارکنان حتی برای یک روز استفاده کنید. این تاکید به منظور حمایت از حقوق کارگر و به خصوص کارفرمایان می‌باشد.
در بدو استخدام کارگر، تنظیم قرارداد کار را در الویت فعالیت‌های خود قرار دهید
شاید اگر به شما هم بگویند که بهتر است از قرارداد شفاهی در هنگام استخدام استفاده نکنید، مطمئنا از علت وعواقب نداشتن قرارداد کار سوال خواهید کرد.
متاسفانه باور غلطی که در این خصوص وجود دارد، این است که نداشتن قرارداد با کارگر قاعدتاً می‌تواند مسئولیت‌هایی را از کارفرما سلب کند یا اینکه در صورت نبود قرارداد، کارفرما دیگر تعهدی در قبال کارگر خود نخواهد داشت.
از سوی دیگر، برخی کارگران نیز بر این باور هستند که نبود قرارداد با کارفرما به این معنا است که دیگر قادر نخواهند بود حقوق خود را دریافت کنند و حق شکایت نیز ندارند. این باور غلط، مشکلات عدیده ای را برای کارفرمایان و کارگران به وجود آورده است.
لازم است در همین ابتدا مجددا به صراحت کامل بگوییم که قرارداد کار شفاهی یا کتبی، هر دو قرارداد کار به شمار می‌آیند و به یک میزان دارای اهمیت هستند.
لذا، کلیه حق و حقوقی که در صورت داشتن قرارداد کتبی کار برای کارگر و کارفرما در نظر گرفته خواهد شد، در صورت نداشتن قرارداد نیز به آن‌ها تعلق خواهد گرفت.
بنابراین اگر اختلاف یا مشکلی در این خصوص پیش بیاید، هیچگاه به دلیل نداشتن قرارداد کتبی، از آن چشم‌پوشی نکنید و مطمئن باشید که قراردادهای شفاهی کار نیز در همه مراجع قانونی اداره کار قابل استناد خواهد بود.
ضمنا نداشتن قراردادکار کتبی، برای بیمه بیکاری نیز مشکلاتی ایجاد خواهد کرد. اگر کارگر مایل باشد که از شرایط دریافت مستمری بیمه بیکاری استفاده نماید، لازم است که قرارداد مکتوب کار را به اداره تامین اجتماعی ارائه نماید.
به همین جهت است که مجدد تاکید می‌نماییم که قراردادهای خود را حتما مکتوب کنید، حتی در صورتی که مدت دوره قرارداد شما با کارفرما یک ماه یا کمتر از آن یا به صورت آزمایشی باشد.
خوشبختانه با تصویب برخی مقررات در این زمینه، در صورت نبود قرارداد و تایید عدم پرداخت بیمه کارگر، کارفرمای مربوطه موظف به پرداخت جریمه سنگین به اداره کار خواهند بود.
برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه و دریافت مشاوره حقوقی در مورد روابط کاری و کارگری می‌توانید با کارشناسان و مشاورین ما ارتباط برقرار نمایید و از راهنمایی آن ها بهره‌مند شوید.
نبود ضمانت‌های اجرایی و جرایم قانونی عدم تنظیم قرارداد کتبی در قوانین کار
تعریف قانون کار از قراردادکار، بیان‌گر این مطلب است که قرارداد شفاهی هم یک نوع قرارداد کار به شمار می‌آید اما به صرف نداشتن قرارداد کار بین طرفین، دلیلی برای پرداخت خسارت و در نظر گرفتن جریمه برای کارفرمایان یا کارگران نیست و قانونگذار ضمانت اجرایی برای نداشتن قرارداد کار در قانون معین نکرده است.
بنابراین کارفرما و کارگر به جهت استفاده از قرارداد شفاهی کار مجازات نمی‌شوند.
البته در برخی مواقع مطالبی درخصوص شکایت نداشتن قرارداد کار از کارفرما شنیده می‌شود. در این مورد باید گفت، شکایت از کارفرما هنگامی معنی پیدا می‌کند که کارفرما حقوق و مزایای کارگر را پرداخت نکرده باشد یا اینکه مخالف قانون کار عمل نماید.
در این شرایط کارگران قادر خواهند بود به اداره کار مراجعه و از کارفرما شکایت نمایند و حقوق خود را مطالبه کنند اما در صورتی که کارفرما به تمام تعهدات و وظایفش عمل کرده باشد، صرفا به علت عدم تنظیم قرارداد کتبی جریمه‌ای برای او در نظر گرفته نخواهد شد.
روش‌های اثبات قرارداد کار در مراجع قانونی
یکی از دغدغه هایی که کارگران در مراجعه به هیئت های تشخیص اداره کار برای دریافت حقوق و مزایای دوران خدمت کاری خود با آن روبه‌رو هستند، اثبات وجود رابطه کارگری است.
قانون کار این رابطه را در دو رکن کلی دستور گرفتن کارگر از کارفرما و مزد گرفتن کارگر از کارفرما خلاصه کرده است.
گفتیم کارگر از لحاظ این قانون فردی است که در مقابل دریافت حق السعی اعم از حقوق، مزد، سهم سود و یا سایر مزایا به درخواست کارفرما کار می کند.
لذا پرداخت حق و حقوق کارگر نیازمند احراز رابطه کارگری و کارفرمایی توسط مرجع قضایی اداره کار است و اثبات وجود این رابطه با خود کارگر خواهد بود.
در همین رابطه ماده 87 آیین نامه دادرسی قانون کار بیان داشته: «ارایه مدارک دال بر وجود رابطه کار فی‌مابین طرفین و میزان مزد و مزایای بالاتر از حداقل قانونی و میزان سابقه کار در کارگاه به عهده کارگر و ارايه دلایل و مدارک بر تادیه حقوق مذکور و یا عدم شمول مقررات قانون کار به رابطه طرفین به عهده کارفرماست.»
نوع دلایل نیز در ماده 82 همین آیین نامه ذکر گردیده است که به ترتیب شامل اقرار، اسناد و امارات است. با این وجود بسیاری از مراجعین، برای اثبات رابطه کارگری به استشهادیه استناد می‌نمایند.
در این خصوص باید عنوان کرد، از آن جایی که آیین‌نامه کار، شهادت را در حد یک اماره پذیرفته است نه دلیل، اما رویه عملی مراجع قضایی اداره کار، شهادت را حتی در حد همین اماره نیز نپذیرفته و شهادت را برای اثبات ادعا قابل استناد نمی دانند.
با این مقدمه کوتاه به روش‌های اثبات رابطه کاری در قانون کار اشاره می‌نماییم:
بیمه
ماده 148 قانون کار، کارفرمایان را موظف به بیمه کردن کارگران مشغول در واحد یا کارگاه خود نموده است. پرداخت حق بیمه توسط کارفرما، یکی از قوی ترین دلایل برای اثبات وجود رابطه کارگری و کارفرمایی محسوب می‌گردد.
قرارداد
وجود قرارداد کتبی معتبر بین کارگر و کارفرما هم یکی دیگر از روش های اثبات این رابطه است. هرچند برابر با قانون کار یک نسخه از قرارداد کار باید به کارگر نیز تحویل شود اما در عمل بسیاری از کارفرمایان از تحویل آن امتناع می نمایند که این امر موجب بروز مشکلاتی برای کارگران در اثبات رابطه کارگری می‌گردد.
اقرار کارفرما
درست است که اقرار کارفرما، دلیل قوی بر وجود رابطه کارگری و کارفرمایی است اما در برخی مواقع چون ممکن است کارگر با کارفرما برای پرداخت حق بیمه‌های سال‌های گذشته به توافق برسد ، مراجع اداره کار به دیگر امارات یا دلایل توجه بیشتری می‌نمایند.
واریز حقوق
واریز حقوق به صورت مرتب به شماره حساب کارگر نیز راه و روش اثباتی دیگری برای وجود رابطه کاری است. در صورت توافق فی مابین کارگر و کارفرما مبنی بر واریز حقوق به حساب کارگر، شماره حساب کارگر باید در قرارداد کار قید گردد.
با این وجود در عمل به دلیل آوردن قید در صورت توافق، اغلب کارفرمایان یا بدون ذکر شماره حساب و یا به طریقه دستی، به كارگران حقوق می‌دهند و در قبال آن از كارگر رسيدي اخذ مي‌نمایند كه تمام حقوق و مزايا را كارگر شخصا دريافت نموده است.
البته در هر صورت، واریز دستمزد به حساب بانکی و ارایه فیش آن از سوی کارگر، از اسناد موید وجود رابطه کارگری است.
تحقیق محلی یا بازرسی
کارگر مطابق با ماده 89 آیین نامه دادرسی کار قادر است از مرجع رسیدگی به اختلاف، درخواست تحقیقات محلی از موقعیت کارگاه نماید.
در این حالت معمولا بازرس با مراجعه به محل کارگاه و تحقیق از کارفرما، سایر اشخاص، و سایر امارات موجود، اقدام به ارائه گزارش به مرجع استعلام می‌نماید.
راه هایی که در بالا اشاره شد، مناسب ترین راه برای ثابت کردن وجود رابطه کاری است ولی از دلایل دیگری نیز می‌توان استفاده کرد، هر چند شاید از قدرت اثباتی ضعیف‌تری برخوردار باشد.
مثلا وجود کارت ورود و خروج، مکاتبات درخواست مرخصی و توافق کارفرما، نامه‌های نمایندگی کارگر از طرف شرکت و مواردی از این دست که قرینه‌ای برای وجود رابطه کارگری و کارفرمایی است.
با توجه به توضیحات ارائه شده ، چنانچه هنوز با سوالات و مشکلاتی در این زمینه رو به رو هستید، می توانید با مشاورین ما که به صورت تمام وقت آماده پاسخگویی به شما عزیزان می‌باشند تماس برقرار نموده و پاسخ سوالات خود را در کوتاه‌ترین زمان ممکن دریافت نمایید.
مدارک مورد نیاز برای طرح دعوا یا دفاع از آن در مراجع قانونی اداره کار
همانگونه که در ابتدای مطالب ذکر شد کلیه اسناد و مدارکی که دلالت بر وجود رابطه کارگری دارد، از جمله گزارش اداره بیمه تامین اجتماعی، سند قرارداد و یا هر دلیل و مدرکی که دلالت بر وجود این رابطه داشته باشد باید به پیوست، ضمیمه پرونده گردد.
همانگونه که قبلا نیز ذکر شد، در طرح دعوا یا هر ادعایی، شما باید تمامی مدارک و مستنداتی را که دلالت برحقانیتتان دارد، در صورت نیاز به دادگاه ارائه کنید و آن‌ها را به همراه لایحه دفاعیه حتما ضمیمه پرونده نمایید.
توجه داشته باشید که بر اساس قانون، برای اثبات هر دعوایی از سند، اقرار، شهادت، قسامه و سوگند می توان استفاده کرد هر چند علم و آگاهی کارکنان رسیدگی کننده در مراجع کار نیز در بسیاری از پرونده ها بی‌تاثیر نیست.
البته انجام یک مشاوره خوب و متناسب با مسیر دعوای پیش‌بینی شده، می تواند استفاده از ادله و راهکار منطقی‌تری را برای شما مشخص نماید.
زمان‌بر بودن دعاوی مربوط به اختلافات کارگری
در صورت اثبات ادعاهای انتصابی در جریان پرونده های اداره کار، می‌توان عنوان کرد که طرح دعوا در مسایل مربوط به روابط کارگر و کارفرما نیز کمی زمان‌بر است و با عنایت به مراحل مختلف رسیدگی به این دعاوی از جمله مرحله هیات تشخیص، هیات حل اختلاف و مرحله تجدیدنظر در دیوان عدالت اداری، می‌توان گفت که تخمین زمان شروع و خاتمه طرح شکایت به هیچ وجه قابل پیش‌بینی دقیق نیست.
البته کارشناسان و وکلای شاغل در حوزه قوانین اداره کار، با تجربه‌ای که در پیگیری و انجام پرونده‌های مختلف در این زمینه کسب نموده‌اند، می‌توانند بهترین و سریع‌ترین مسیر را برای شما انتخاب نمایند.
برای جلوگیری از رد درخواست خود در مراجع قضایی اداره کار، می‌توانید قبل از طرح آن، حتما با مشورت گرفتن از یک وکیل در حوزه فعالیت فوق، مسیر موفقیت پرونده خود را بررسی نمایید.
استفاده از خدمات وکلا و مشاوران حقوقی در هر دعوایی ضروری است!
هر موضوع حقوقی یا کیفری و همچنین مسائل مربوط به روابط کارگران و کارفرمایان، حتی اگر از دیدگاه برخی افراد موضوعات پیش پا افتاده‌ای باشد، پیچیدگی‌های خاص خود را از منظر یک حقوقدان داراست، که موضوع دعاوی کارگران و کارفرمایان نیز از آن مستثنی نیست.
طرح دعوا در مسائل مربوط به روابط کارگران و کارفرمایان دارای قوانین و مقررات خاصی است که اشخاص عادی اطلاعات بسیار اندکی در مورد آن‌ها دارند.
مشاوران و وکلای دادگستری افرادی هستند که در این زمینه، دارای بینش، تخصص و آگاهی کاملی بوده و می توانند در رسیدگی به این نوع پرونده‌ها، خصوصا موضوعات اشاره شده، گره‌گشای موکل خود باشند.
از مهمترین مزایای استفاده از وکیل کار 24: صرفه جویی در وقت و هزینه، رسیدن به نتیجه دلخواه و مطلوب در کمترین زمان ممکن، رهایی از رفت و آمدهای متوالی، وقت گیر، چالش برانگیز و استرس زا به دادگاه، تامین و حفظ حق و حقوق موکل در پروسه رسیدگی به دعاوی مربوط به قانون کار خواهد بود.
اگر می خواهید طرح دعوا یا دفاع شما در خصوص موارد یاد شده به نتیجه مطلوبی برسد و حقوق از دست رفته‌تان را به دست آورید، به شما توصیه می‌کنیم که با یک وکیل مجرب در این حوزه حتما مشورت کنید.
اغلب بعضی از مسائل پیش می‌آید که شاید از نظر شما عادی جلوه کند ولی بر عکس، بسیار مهم هستند و می‌توانند در روند پرونده تاثیر‌گذار باشند. وکیل با تجربه و صادق می‌تواند شما را در خصوص موارد یاد شده، آگاه نماید.
همچنین وکلای دادگستری قادرند در مورد کم و کیف و نحوه تنظیم شکایت یا لایحه دفاعیه، شما را راهنمایی کنند و می تواند بررسی نمایند که آیا ادله و مدارک کافی برای دفاع از شکایت، از سوی شما ارائه شده است یا خیر؟ علاوه بر آن وکلای مجرب و متخصص قادرند نتیجه احتمالی دعوا شما را تا حدودی پیش‌بینی نمایند و در روند رسیدگی و تسریع آن، نقش موثر و مثبتی ایفا کنند.
پس اگر شما هم قصد دریافت حقوق قانونی خود را دارید و می خواهید با یک وکیل درجه یک مشاوره داشته باشید، می توانید از طریق راه ارتباطی ما در وکیل کار 24 با مشاورین و وکلای متخصص در این زمینه ارتباط برقرار نمایید.
پشتیبانی کامل تا حصول نتیجه توسط مشاورین و وکیل کار 24
در پرونده‌های مختلف دیده شده که خواهان پرونده بعد از پرداخت تمام هزینه‌ها، به دلیل نقص در مدارک یا عدم توجه به محتویات پرونده برای ارائه استدلال‌های قوی چه در مقام دفاع و چه در مقام مطالبه حق، دادخواستش با قرار رد مواجه و علاوه بر هدر رفتن هزینه، زمان زیادی را نیز صرف فعالیتی بیهوده نموده است.
مطمئن باشید حضور و همراهی یک وکیل توانمند، قطعا نتیجه پرونده شما را دگرگون خواهد کرد.
