راهنمای مقاله
روابط کار در اصطلاح قانونی به روابط کارگری و کارفرمایی شهرت دارد. برای شروع همکاری در تمامی مشاغل یک سری شرایط خاص وجود دارد مانند اخذ چک و سفته که کارفرما در همان ابتدا به افراد متقاضی برای کار اعلام می‌نماید.
کارفرما نمی‌تواند شرایطی را برای شروع همکاری تعیین نماید که برخلاف مقررات قانون کار باشد و از کارگران انجام یک سری کارهایی را مطالبه کند که غیر قانونی است.
به دلیل اهمیت بالای روابط بین کارفرما و کارگر، قانون کار به اینگونه روابط اختصاص پیدا کرده است و نحوه تعامل کارفرما با کارگر و همچنین مسئولیت و وظایف هرکدام به صورت دقیق مشخص شده است.
کارگر بر اساس قانون کار، برای کارفرما کار انجام می‌دهد. در واقع وظایف و اموری که کارگر در محیط کار باید انجام دهد، در بدو شروع کار توسط کارفرما تعیین شده و کارگر موظف است که همان اموری که در قرارداد ذکر شده است را انجام دهد.
قراردادی که برای شروع همکاری بین کارگر و کارفرما بسته می‌شود، تحت عنوان قرارداد کار شناخته می‌شود. کارفرما به طور معمول با افراد نیروی کار خود قراردادی را منعقد می‌نماید. قرارداد کار که کتبا یا شفاها بین طرفین به امضاء می‌رسد، اصول و ضوابط خاصی دارد.
یکی از شرایطی که کارفرمایان برای استخدام کارگران در مجموعه کاری در نظر می‌گیرند، اسناد مختلف مانند چک یا سفته است که عمدتا سفته دریافت می‌شود. در خصوص این که مطالبه چک و سفته از کارگر به لحاظ حقوقی صحیح است یا خیر، اختلاف نظر بین حقوقدانان است.
برخی اخذ سفته و چک را به عنوان بخشی از شرایط قانونی قرارداد کار در نظر می‌گیرند اما سایر حقوقدانان مطالبه چنین اسنادی از طرف کارفرما را صحیح نمی‌دانند.
اخذ چک و سفته از کارگر توسط کارفرما در صورتی که برای ضمانت و حسن انجام کار باشد، به لحاظ قانونی مشکلی ندارد اما اگر هدف کارفرما مورد دیگری بوده و با هدف این که بتواند از افراد نیروی کار از این راه اخاذی کند، نه تنها صحیح نمی‌باشد، بلکه کارفرما مجرم شناخته شده و مطابق قانون مجازات خواهد شد.
در اغلب مشاغل شاهد این موضوع هستیم که کارفرما از کارگر سفته دریافت می‌نماید و چنین کاری برخلاف قانون نیست و یک امری بدیهی در بسیاری از روابط کاری است.
دلیل اصلی دریافت سفته یا چک از طرف کارفرمایان این است که اگر در زمان انجام کار، کارگر خسارتی را به ابزار و وسایل کارگاه وارد نماید یا منجر به بروز هرگونه مشکلی شود که خساراتی را به کارفرما وارد کند، بتواند از طریق اسناد دریافت شده ضرر و زیان وارده را جبران نماید.
دریافت چک و سفته از طرف کارفرما به عنوان یکی از شرایط کار
به احتمال فراوان در آگهی‌های استخدام کاری، حتما با عبارت دریافت چک و سفته به عنوان بخشی از شروط همکاری برخورد کرده باشید. شرکت‌ها و مجموعه‌های کاری برای استخدام نیروی کار، یک سری شرایط دارند که مهم‌ترین آن دریافت اسناد ضمانت کاری است.
جدای از بحث مزایا و دستمزد که جز اولویت‌های کار محسوب می‌شود، ارائه سفته نیز در خصوص شروع کار بسیار مهم است.
کارگرانی که قصد کار کردن برای مجموعه‌ای را داشته باشند، باید نسبت به این موضوع واقف باشند که باید یک سری اسناد به عنوان ضمانت در اختیار کارفرما قرار دهند.
کارفرمایان اصولا بدون اخذ اسناد ضمانت کار، اقدام به استخدام نمودن متقاضیان کار نمی‌کنند. برای کارفرما بسیار مهم است که کارگر در بدو شروع همکاری، چک یا سفته در اختیارشان قرار دهد. نمی‌توان اخذ سفته از طرف کارفرما را به عنوان یکی از شروط غیر قانونی کار در نظر گرفت.
قانون کار در این زمینه تا حدودی سکوت کرده است و اظهار نظر خاصی در مورد این که کارفرما حق دریافت سفته یا چک از کارگران را دارد یا خیر، ندارد. اما به لحاظ عرف کاری، نمی‌توان گفت که اگر کارفرما چنین شروطی را برای استخدام کارگران بگذارد، مرتکب تخلف شده است.
از آن جهت که منع قانونی در این زمینه وجود ندارد، کارفرمایان علی الاصول اقدام به اخذ اسناد ضمانت کار می‌نمایند. هیچگونه اجباری برای ارائه سفته از طرف کارگر به کارفرما نیست اما برای این که کارگر در شرکت یا ارگان مورد نظر مشغول به کار شود، باید شروط تعیین شده را بپذیرد.
در مقایسه بین سفته و چک، عموما سفته در روابط کاری کارایی بیشتری دارد و کارفرمایان نیز در اغلب مواقع سفته را به عنوان ضمانت کار در نظر می‌گیرند. کارگران نباید نگران این مسئله باشند که در صورت ارائه چک به کارفرما، مشکلاتی برای آن‌ها به وجود آید.
البته باید در زمانی که سفته به کارفرما ارائه می‌گردد، یک سری نکات مهم رعایت شود تا مشکلاتی را برای کارگر به وجود نیاورد. این امکان هست که کارفرما با درج مبالغ بالا و همچنین ذکر تاریخ در سفته، از کارگران سواستفاده کند که در این زمینه کارگران به کارفرما بدهکار می‌شوند.
بنابراین می‌توان گفت که مطالبه اسناد ضمانت کاری از طرف کارفرما به عنوان یکی از شرایط کار محسوب شده و منع قانونی برای این امر وجود ندارد.
آیا می‌توان مطالبه سفته و چک از طرف کارفرما را در قرارداد کار ذکر نمود؟
در بخش قبلی به این موضوع پرداختیم که اخذ سفته یا چک می‌تواند به عنوان یکی از شروط همکاری قرار داده شود. حال ممکن است این سوال مطرح گردد که امکان ذکر کردن مطالبه سفته و چک در قرارداد کار وجود دارد؟ در واقع کارفرما می‌تواند چنین موردی را در قرارداد کار ذکر کند؟
انعقاد قرارداد کار به صورت شفاهی یا کتبی است. در خصوص این موضوع که قرارداد به صورت شفاهی بسته شود یا کتبی، طرفین می‌توانند باهم به توافق کلی برسند. قراردادی که به صورت شفاهی باشد، یک سری مشکلاتی را در روند انجام کار برای طرفین به وجود می‌آورد.
به هر میزان که کارفرما یا کارگر نسبت به هم اعتماد داشته باشند، باز هم قرارداد شفاهی عاری از بروز مسائل مختلف برای طرفین نخواهد بود.
در هر صورت وجود قرارداد کتبی، کارفرما می‌تواند مطالبه چک و سفته را در قرارداد عنوان نماید. البته اگر کارگر با این شرایط موافق نباشد، امکان درج کردن آن در قرارداد وجود ندارد.
یک اصل کلی در تمامی قراردادها وجود دارد که متن قرارداد باید واضح و بدون ابهام باشد. وجود یک سری ابهامات در قرارداد سبب می‌شود تا رابطه کارگر و کارفرما دچار مشکلات شود. حال کارفرما باید مطالبه سفته به عنوان یکی از شروط اساسی قرارداد کار در نظر بگیرد.
در صورتی که کارفرما به این موضوع در قرارداد اشاره نکند که ارائه اسناد مزبور به عنوان یکی از شروط استخدام شدن کارگر است، کارگر می‌تواند از دادن سفته یا چک خودداری نماید.
در هر صورت در قرارداد باید تمامی شرایط و مقررات مربوط به کار درج شود تا زمینه سوء استفاده طرفین را به وجود نیاورد.
دریافت اسناد عادی (چک و سفته) به جهت ضمانت کار
بعد از بررسی این موضوع که مطالبه چک و سفته به عنوان بخشی از شروط کار بهتر است در قرارداد ذکر شود، بحث مهم در این زمینه، دریافت اسناد عادی در روابط کاری است. منظور از اسناد عادی در رابطه کاری همان چک و سفته است که از طرف کارفرما مطالبه می‌شود.
همانطور که گفته شد، کارفرما برای آن که کارگران را استخدام کند، شروطی را پیش روی آن‌ها می‌گذارد که یکی از مهم‌ترین آن، مطالبه نمودن اسنادی مانند سفته یا چک برای ضمانت انجام کار است.
کارفرما در ابتدا همکاری و قراردادکار، سفته یا چک را به عنوان ضمانت انجام کار اخذ می‌کند. این اسناد در روابط کاری برای حسن انجام کار از طرف کارگران دریافت می‌گردد.
کارفرما از این که در زمان تنظیم قرارداد، سفته و چک را مطالبه می‌کند، هدفی جزء حسن انجام کار ندارد؛ مگر آن که در این زمینه سوء نیت داشته باشد که بحث آن متفاوت است و کارگر در این زمینه می‌تواند از او شکایت کند.
فلسفه اصلی ارائه اسنادی مانند چک و سفته این است که چنانچه کارگر در حین انجام کار بنا به هر دلیلی، خطایی انجام دهد که در اثر آن خساراتی به کارفرما وارد شود، از طریق آن امکان مطالبه خسارت از سوی کارفرما وجود داشته باشد. به این دلیل است که اسناد مزبور به عنوان ضمانت انجام کار شناخته می‌شود.
در واقع کارفرما از دریافت این اسناد تا حدودی اطمینان خاطر دارد که در صورت بروز خسارت از طرف کارگر، بتواند ضرر و زیان وارده را جبران کند. گاهی اوقات کارگر در کارگاهی که کار می‌کند، بر اثر بی توجهی یا کم تجربگی، موجبات خسارت را به وجود آورده که طبق قانون باید برای جبران خسارت اقدام کند.
حال اگر کارگر خسارت وارده پرداخت نکند، کارفرما این حق را دارد که از سفته ارائه شده، مبلغ خسارت وارد شده را بپردازد. چک و سفته نوعی ضمانت کاری برای طرفین قرارداد کار محسوب می‌شود که در مورد زمان اخذ آن بین حقوقدانان اختلاف نظر هست.
برخی بر این باورند که مطالبه و ارائه اسناد ضمانت کار باید در همان شروع فعالیت از طرف کارفرما صورت گیرد. اما سایرین چنین نظری دارند که در ادامه همکاری نیز کارفرما می‌تواند دریافت آن‌ها را مطالبه کند.
به طور کلی در بدو شروع کار بهتر است که کارفرما در صورت لزوم از کارگر سفته دریافت کند و ارائه آن را به ادامه کار موکول نکند.
شرایط قانونی صحت اخذ چک و سفته توسط کارفرما
با توجه به سکوت قانون در این زمینه، همواره در مورد صحیح بودن اخذ چک و سفته توسط کارفرما اختلاف نظر وجود دارد و نمی‌توان به صورت قاطع و مستند قانونی نسبت به این موضوع نظر داد. در مورد صحت اخذ اسناد عادی در روابط کار، دو شرط قانونی وجود دارد که عبارتند از:
- دریافت سفته و چک به عنوان ضمانت حسن انجام کار
- عدم سوء استفاده کارفرما از چک و سفته ارائه شده
به عنوان یک قاعده کلی می‌توان گفت که اگر کارفرما صرفا برای ضمانت کار از کارگر سفته دریافت کند، منع قانونی ندارد و عمل وی کاملا صحیح است. در واقع ضمانت حسن انجام کار دلیل قانع کننده‌ای برای صحت اخذ اسناد عادی توسط کارفرما به شمار می‌رود.
با توجه به این که امکان بروز خسارت احتمالی در گارگاه و یا محل کار از سوی کارگران وجود دارد، کارفرما می‌تواند دریافت سفته یا چک را تقاضا کند. تفاوت خاصی بین ارائه سفته و چک برای ضمانت کار نمی‌کند اما معمولا کارفرمایان دریافت سفته را مطالبه می‌نمایند.
چنانچه خساراتی برای کارگاه و ابزار آن به دلیل خطا کارگر رخ دهد، این خسارت باید از طریقی پرداخت شود. از این رو در قرارداد کار معمولا میزان مبلغ درج شده در چک و سفته اخذ شده از کارگر گنجانده می‌شود.
همچنین این موضوع صراحتا مشخص می‌شود که کارفرما در چه مواردی حق استفاده از سفته کارگر را دارد.
کارفرما در چه صورتی می‌تواند از چک و سفته کارگر استفاده کند؟
موضوعی که در مورد مطالبه کردن چک و سفته در قرارداد کار حائز اهمیت است، بحث شرایط حق استفاده کارفرما از این اسناد تجاری است.
در واقع این اسناد که برای ضمانت انجام کار اخذ می‌شود، کارفرما در صورت وجود شرایطی امکان استفاده از آن‌ها را خواهد داشت؛ در غیر این صورت نمی‌توان از سفته یا چک کارگر به نفع خود بهره ببرد.
کارفرما در صورتی می‌تواند از چک و سفته‌های کارگر استفاده کند که او منجر به ایجاد خسارت شده یا تخلفی را در محیط کار انجام دهد. از آن جهت که اسناد مزبور برای ضمانت حسن انجام کار گرفته می‌شود، چنانچه کارگر تخلفی را در کارگاه انجام دهد، کارفرما حق استفاده از سفته و یا چک او را دارد.
لازم به ذکر است که در قرارداد کار، باید این مورد ذکر شود که کارفرما در چه شرایطی حق بهره‌بری از اسناد ارائه شده بابت ضمانت کار را دارد که در این شرایط با توجه به موارد مندرج در قرارداد، کارفرما می‌تواند از سفته و چک کارگر استفاده کند.
در غیر از موارد درج شده در قرارداد، کارفرما نمی‌تواند از چک و سفته‌های ارائه شده استفاده کند. در این صورت کارگر حق شکایت از کارفرما به دلیل استفاده غیر قانونی از اسناد ارائه شده را دارد.
به طور مثال، کارگر و کارفرما باید استفاده از سفته یا چک اخذ شده را به عنوان ضمانت اجرای بروز خسارات وارده تعیین کنند که در این شرایط کارفرما به لحاظ قانونی می‌تواند جبران خسارت را جبران کند.
نکات مهم اخذ چک و سفته در روابط کار
ذکر یک سری نکات و آشنایی با آن در مورد دریافت چک و سفته در روابط کار مهم و ضروری است. سفته و چکی که کارگر برای ضمانت کار به کارفرما می‌دهد، مواردی در آن ذکر می‌شود. در نظر نگرفتن نکات حقوقی در ارائه اینگونه اسناد می‌تواند کارگران را دچار مشکل کند.
کارگر باید موارد زیر را در سفته ارائه شده به کارفرما لحاظ کند:
- در سفته‌ای که بابت ضمانت به کارفرما داده می‌شود می‌بایست عبارت جهت حسن انجام کار قید شود. درج این عبارت در سفته می‌تواند زمینه سوء استفاده کارفرما را به حداقل برساند. در واقع اگر کارفرما بخواهد از سفته سوء استفاده نماید، کارگر با اثبات حسن کار خود می‌تواند علیه کارفرما شکایت کند.
- در سفته‌ای که بابت ضمانت کار داده می‌شود بایستی نام کارفرما یا شرکتی که قصد همکاری با آن مد نظر است در سفته ذکر گردد. همچنین برای اطمینان لازم است مندرجات سفته، شماره سفته و غیره حتما نوشته شود و گرفتن کپی از سفته نیز می‌تواند دلایل قابل قبولی باشد.
درج عبارت حسن انجام کار در سفته به این منظور انجام می‌شود که کارگر حسن انجام دادن کار خود در کارگاه را به کارفرما نشان دهد. در این صورت کارفرما به جز شرایط قانونی نمی‌تواند از چک یا سفته کارگر استفاده کند.
نکته بسیار مهم در خصوص چک و سفته ضمانت روابط کاری این است که نباید در آن تاریخ مشخصی ذکر شود.
ذکر تاریخ در سفته یا چک بدین معناست که کارگر باید در سر رسید، مبلغ مندرجه را به کارفرما پرداخت کند. با توجه به این که بسیاری از کارگران از چنین مواردی بی‌اطلاع هستند، چک و سفته را با هدف مطالبه گری از کارفرما دریافت می‌کنند.
در واقع نداشتن اطلاعات حقوقی کافی منجر به بروز اختلاف بین کارگر و کارفرما می‌شود و در نهایت حقوق کارگران در این بین پایمال می‌گردد. از این حیث نکات فوق باید در زمان ارائه اسناد ضمانت کار لحاظ شود.
اختلاف بین کارگر و کارفرما در مورد چک و سفته ضمانت کار
یکی از مواردی که ممکن است منجر به اختلاف بین کارگر و کارفرما شود، بحث چک و سفته ارائه شده ضمانت کار است.
کارفرما در صورتی که از سفته کارگر به صورت غیر قانونی استفاده نماید، امکان طرح دعوا علیه او وجود دارد. کارگر این اختیار را دارد تا علیه کارفرما به دلیل آن که از اسناد ضمانت کار سوء استفاده نموده است، اقدام به شکایت کند.
در صورتی که کارفرما طبق توافق انجام شده و آن چه در قرارداد ذکر شده است، از چک و سفته استفاده کند، کارگر حق شکایت از کارفرما را ندارد؛ زیرا کارفرما به صورت قانونی از این اسناد استفاده نموده است و منع قانونی در این شرایط وجود ندارد.
رسیدگی به اختلافات کارگر و کارفرما از طریق اداره کار انجام می‌شود. در صورتی که کارگر قصد شکایت از کارفرما را داشته باشد، باید شکایت خود را در هیات تشحیص اداره کار مطرح نماید.
مشاوره حقوقی در مورد شرایط مطالبه چک و سفته در قرارداد کار
دریافت چک و سفته در قراردادهای کار یک امر بدبهی است و در بدو شروع کار، کارفرما از کارگران سفته اخذ می‌کند.
ضمانت اجرای سوء استفاده از چک و سفته‌های ارائه شده، مجازات 6 ماه تا 3 سال حبس تعزیری می‌باشد.
در واقع اگر کارفرما در این زمینه سوء استفاده کند و سفته‌های ارائه شده را به دلایل غیر قانونی به اجرا بگذارد، مرتکب جرم خیانت در امانت شده است و به مجازات مزبور محکوم خواهد شد.
با توجه به حساسیت بالای موضوع دریافت چک و سفته در قراردادهای کار، برخورداری از دانش و اطلاعات حقوقی تا حد زیادی الزامی می‌باشد. به همین جهت در صورتی که به وکیل دسترسی ندارید، می‌توانید از مشاوره‌های تخصصی تلفنی کارشناسان مجرب حقوقی استفاده نمایید.
مشاوره‌های حقوقی آنلاین یا تلفنی مزیت های فراوانی دارد که برخورداری از شرایط مناسب اطلاعات حقوقی امکان‌پذیر است.
از طریق مشاوره حقوقی می‌توان اطلاعات لازم در مورد شرایط قانونی چک و سفته در قراردادهای کار و ضمانت اجرای آن‌ها را کسب کرد. در واقع با کمترین هزینه و در کوتاه‌ترین زمان ممکن می‌توان از اطلاعات حقوقی لازم در این زمینه بهره‌مند شد.
سایت وکیل کار 24 با بهره‌مندی از مشاوران و کارشناسان مجرب و متخصص در حوزه حقوق کار و ارائه خدماتی نظیر مشاوره‌های تخصصی حقوقی، اطلاعات لازم در خصوص ضمانت اجرای دریافت چک و سفته در قرارداد کار را در اختیار شما قرار می‌دهد.
مشاوره حقوقی در حوزه حقوق کار توسط وکیل کار 24 به صورت تخصصی انجام می‌شود و یقینا می‌توانید به نتیجه دلخواه خود برسید.
در مورد ضمانت اجرا در اخذ چک و سفته در قرارداد کار اطلاعاتی ارائه شد اما برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می‌توانید با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
سلام. در موسسه زبان شروع بکار کردم و سفته ۱۲ میلیونی بابت ۸۰ ساعت کلاس اموزشی ازم گرفتن که اگر من در هرکدوم از کلاسها شرکت نکنم مبلغ ۱۲۰ هزار پرداخت کنم. این کلاسها برگزار نشد، من در اونجا مشغول بکار شدم و خواستم از اونجا دربیام من رو تهدید ب اجرا کزاشتن سفته کردن میخاستم بدونم میتونن اینکارو انجام بدن؟
این موسسه این کلاسهارو برگزار نکرده فقط من آبزرو مدرسهای دیگ رفتم، به ما گفتن کلاسهای اموزشی براتون میزاریم که نزاشتن
ممنون میشم پاسخ بدید🌹