در صورت انقضا مدت قرارداد، تکلیف کارگر یا کارمند چیست؟

قانون کار به طور مستقیم به روابط بین کارگر و کارفرما اشاره دارد که شرایط و ضوابط خاصی در این زمینه برای طرفین قرارداد کار در نظر گرفته شده است. قرارداد کار بین کارگر و کارفرما منعقد می شود که مطابق قانون در قبال هم از یک سری وظایف قانونی برخوردار هستند.

قرارداد کار مهم ترین مسئله در روابط بین کارگر و کارفرما است و تا زمانی که بین آن ها قراردادی منعقد نشود، امکان شروع کار و فعالیت وجود ندارد. قرارداد کار تضمین کننده ارتباط بین کارگر و کارفرما است و باعث می شود که روابط بین آن ها جنبه رسمی و قانونی داشته باشد.

کارگر و کارفرما ملزم به رعایت و اجرای صحیح مفاد قرارداد هستند که در صورت عدم رعایت آن ها منجر به بروز اختلاف بین طرفین می شود. به لحاظ قانونی شرایط برای طرح شکایت طرفین قرارداد از یکدیگر امکان پذیر است که از طریق مراجع ذی صلاح قابل پیگیری می باشد.

گاهی اوقات ممکن است که بین کارگر و کارفرما قراردادی منعقد نشده است که در این صورت شرایط برای احراز رابطه کاری بین آن ها دشوار می شود. نبود قرارداد بین طرفین زمینه سوء استفاده را برای آن ها به وجود می آورد که البته امکان شکایت از کافرما بدون داشتن قرارداد هم وجود دارد.

به موجب ماده 7 قانون کار، قرارداد کار عبارت است از قرارداد کتبی یا شفاهی که به موجب آن کارگر در قبال دریافت حق ‌السعی کاری را برای مدت موقت یا مدت غیر‌ موقت برای کارفرما انجام می‌ دهد. هیچ الزامی برای انعقاد قرارداد کتبی بین طرفین وجود دارد و قرارداد می تواند به صورت شفاهی باشد.

قرارداد شفاهی هیچ گونه ضمانت اجرایی ندارد و کارفرما یا کارگر می تواند از انجام وظایف قانونی خود امتناع کند. البته که مواردی مانند فیش واریزی حقوق و شهادت کارگران دیگر می تواند وجود رابطه کاری بین کارفرما و کارگر را احراز کند.

از تعاریف کارگر و کارفرما در قانون کار به درستی می توان به این موضوع پی برد که هر کدام از آن ها وظایفی در برابر یکدیگر دارند که ملزم به انجام تعهدات قانونی می باشند.

کارگر از لحاظ قانون کار کسی است که به هر عنوان در مقابل دریافت حق ‌السعی اعم از مزد، حقوق، سهم سود و سایر مزایا به درخواست کارفرما کار می‌کند. کارفرما شخصی است حقیقی یا حقوقی که کارگر به درخواست و به حساب او در مقابل دریافت حق ‌السعی کار انجام می دهد.

کارگر در ازای کار و فعالیتی که برای کارفرما انجام می دهد، حقوق و دستمزد مشخص دریافت می کند. کارفرما باید در مدت زمان تعیین شده در قرارداد، دستمزد و حقوق کارگران را بپردازد در غیر این صورت کارگر می تواند علیه او شکایت کند.

مراجع رسیدگی به شکایت کارگر و کارفرما، هیئت تشخیص و هیئت حل اختلاف مستقر در اداره کار است که طبق تشریفات خاص به دعاوی مذکور رسیدگی می کنند.

قرارداد کار انواع مختلفی دارد که بر اساس مدت زمان به چند دسته تقسیم بندی می شود. تاریخ شروع و پایان کار در اغلب قرارداد ها ذکر می شود که البته در صورت رضایت کارفرما از نحوه عملکرد کارگر امکان تمدید آن وجود دارد.

زمانی که مدت قرارداد به اتمام می رسد دیگر هیچ گونه رابطه کاری بین کارگر و کارفرما وجود ندارد اما تکلیف یک سری از حق و حقوق قانونی کارگر می بایست مشخص شود.

ممکن است با خاتمه یافتن قرارداد کار، همچنان کارگر بابت دستمزد و حقوق خود از کارفرما مطالباتی داشته باشد که در این صورت کارفرما باید در اسرع وقت نسبت به پرداخت آن اقدام کند.

لازم به ذکر است که در قرارداد های با مدت دائم یا غیر موقت، تنها در صورت فوت و یا بازنشستگی کارگر قرارداد به پایان می رسد و مدت زمان اتمام قرارداد تعیین نمی شود. البته استعفا نیز از دیگر دلایل خاتمه یافتن قرارداد است که در قانون شرایطی خاصی برای این گونه مسائل در نظر گرفته شده است.

شرایط صحت قرارداد کار

امروزه در دنیا کسب و کار ها انواع مختلفی قرارداد بین طرفین بسته می شود اما کلیه قرارداد های کاری به لحاظ قانونی صحیح نیستند. به لحاظ حقوقی قرارداد هایی صحیح می باشند که از شرایط لازم برخوردار باشند.

زمانی که کارگر و کارفرما اقدام به بستن قرارداد کاری می کنند، باید شرایط لازم و قانونی را در آن رعایت کنند در غیر این صورت قراردا منعقد شده اثر قانونی برای طرفین نخواهد داشت.

مطابق ماده 9 قانون کار، برای صحت قرارداد کار در زمان بستن قرارداد رعایت شرایط ذیل الزامی است:

• ‌الف – مشروعیت مورد قرارداد
• ب – معین بودن موضوع قرارداد
• ج – عدم ممنوعیت قانونی و شرعی طرفین در تصرف اموال یا انجام کار مورد نظر.

قرارداد هایی که جنبه شرعی نداشته باشند و برای انجام کار های غیر شرعی بین طرفین بسته شده باشند، صحیح نخواهند بود. همچنین موضوع قرارداد باید معین و مشخص باشد. در صورتی که موضوع قرارداد بین طرفین نامعلوم باشد، به لحاظ قانونی صحیح نمی باشد.

اهلیت طرفین از دیگر شرایط صحت قرارداد است که در قانون کار به آن اشاره نشده است اما در مورد کلیه معاملات و قرارداد ها صدق می کند. یعنی طرفین قرارداد باید عاقل و بالغ باشند در غیر این صورت قرارداد منعقد شده بین اشخاص فاقد اهلیت صحیح نخواهد بود.

مطابق قانون مدنی، فرد صغیر، مجنون و غیر رشید اهلیت برای اعمال حق خود ندارند و به همین دلیل از انعقاد قرارداد کار منع شده‌ است. بنابراین برای انعقاد قرارداد تمام وقت، کارگر و کارفرما هر دو باید از اهلیت قانونی برخوردار باشند تا قرارداد منعقده صحیح باشد.

قصد و اراده طرفین شرط دیگر صحت قرارداد کار است که ماده 9 قانون کار مستقیما به آن اشاره نکرده است. در واقع قرارداد بین طرفین باید با قصد و اراده آن ها انجام شود. در صورتی که قرارداد کار با اراده کارگر یا کارفرما صورت نگرفته باشد( مثلا قرارداد با اکراه و تهدید انجام گیرد) باطل است.

انواع قرارداد کار از نظر مدت

قرارداد کار بر اساس مدت زمان به سه بخش قرارداد مدت موقت، قرارداد مدت دائم و قرارداد برای انجام کار معین تقسیم بندی می شود. شرط اصلی در این نوع از قرارداد ها، مدت زمان می باشد که کارگر بر همین اساس حقوق و مزایا دریافت می کند.

قرارداد مدت موقت

قرارداد مدت موقت یکی از انواع قرارداد های کار از نظر مدت زمان است که کارگر به صورت موقت برای کارفرما کار می کند. در قرارداد مدت موقت، مدت زمان پایان قرارداد مشخص می شود و با فرا رسیدن آن موعد قرارداد خاتمه می ‌یابد.

معمولا در قرارداد های کاری، کارفرما ابتدا با کارگر قرارداد مدت موقت منعقد می کند و در صورت رضایت از شرایط و نحوه کار او، قرارداد تمدید می شود.

قرارداد های مدت موقت می تواند بر اساس توافق بین طرفین تمدید شود و کارگر می تواند همچنان برای کارفرما کار کند. البته در صورت عدم تمدید و یا عدم تعیین تکلیف قرارداد، کارگر می تواند ادعایی خلاف واقع کند و همچنان به کار خود ادامه دهد.

لازم به ذکر است که تمدید قرارداد مدت موقت، سبب دائمی شدن آن نمی شود ولی کارگر با توجه به نظر کارفرما می تواند به کار خود ادامه دهد.

بنابراین در قرارداد مدت موقت، زمان پایان مدت قرارداد ذکر می شود و در تاریخ مقرر شده به اتمام می رسد.

قرارداد برای انجام کار معین

این نوع از قرارداد، برای انجام کار معین بین طرفین منعقد می شود. در قرارداد مزبور کارگر متعهد به انجام کار مشخص می شود و در ازای آن دستمزد خود را دریافت می کند. در قرارداد برای انجام کار معین نمی توان مدت زمان ثابثی را در نظر گرفت زیرا مدت انجام کار می تواند چند روز یا چندین ماه به طول بیانجامد.

در این قرارداد، کارفرما انجام کار معینی را بر عهده کارگر قرار می دهد و در قبال آن میزان دستمزدی را به وی پرداخت می کند. در واقع با ایفای تعهد و پرداخت حق‌ الزحمه توافق شده قرارداد خاتمه پیدا می ‌کند.

برای مثال گروهی از کارگران برای آسفالت کردن منطقه‌ مشخص شهری به‌کار گرفته شده‌ اند، با اتمام عملیات، کار آن ها خاتمه ‌یافته تلقی خواهد شد.

قرارداد مدت دائم یا غیر موقت

در قرارداد مدت دائم یا غیر موقت، تاریخ شروع قرارداد تعیین می شود اما برای پایان آن مدت زمانی در نظر گرفته نمی شود. در واقع مدت زمان نامحدود برای انجام کار در نظر گرفته شده است و کارگر می تواند به طور دائمی برای کارفرما کار انجام دهد. در این نوع قرارداد برخلاف قرارداد مدت موقت، با فرا رسیدن موعد قرارداد خاتمه نمی یابد و زمان معینی برای اتمام کار تعیین نمی شود.

به موجب تبصره 2 ماده 7 قانون کار، در کارهایی که طبیعت آن ها جنبه‌ مستمر دارد، چنانچه مدتی در قرارداد ذکر نشود، قرارداد دائمی تلقی می ‌شود. بنابراین فردی که در یک کارگاه تولیدی مشغول به کار می ‌شود، چنانچه انجام کار مقید به مدت خاصی نباشد و مقرر گردد روزانه مبلغ مشخصی مزد دریافت کند، چنین کارگری در نظر قانون کار، کارگر دائم شناخته می ‌شود.

در قرار داد مدت دائم، کارگر به ازای کار در کلیه ساعات مندرج در قرارداد، دستمزد و مزایای خود را به صورت کامل دریافت می کند. این نوع از قرارداد ها از جهات مختلف می تواند به نفع کارگر باشد زیرا در ازای فعالیتی که برای کارفرما انجام می دهد، از دستمزد و مزایا بیشتری برخوردار می شوند.

در چه صورتی قرارداد کار به اتمام می رسد؟

به موجب ماده 21 قانون کار، قرارداد کار به یکی از طرق زیر خاتمه می‌یابد:

• ‌الف – فوت کارگر
• ب – بازنشستگی کارگر
• ج- از کار افتادگی کلی کارگر
• ‌د – انقضا مدت در قرارداد های کار با مدت موقت و عدم تجدید صریح یا ضمنی آن
• ه – پایان کار در قرارداد هایی که مربوط به کار معین است
• ‌و – استعفای کارگر.

اتمام قرارداد کار به دلیل فوت کارگر

با فوت کارگر، قرارداد کار به طور خودکار به اتمام می رسد. در قرارداد هایی که مدت زمان برای اتمام آن تعیین شده است، در صورت فوت کارگر قبل از انقضاء مدت زمان نیز خاتمه می یابد. در واقع فوت کارگر در کلیه قرارداد های کار دلیلی بر اتمام قرارداد می باشد.

در پایان کار، کلیه مطالباتی که ناشی از قرارداد کار و مربوط به دوره اشتغال کارگر است به کارگر و در صورت فوت او به وارث قانونی وی پرداخت خواهد شد.

اتمام قرارداد کار به دلیل بازنشستگی کارگر

بازنشستگی کارگر از دیگر دلایل خاتمه یافتن قرارداد کار است. بازنشستگی به عواملی مانند سن و سوابق حق بیمه بستگی دارد. اصولا اگر کارگر تحت پوشش بیمه تامیم اجتماعی باشد، در صورت داشتن حداقل 35 سال سابقه بیمه می تواند بازنشسته شود.

البته امکان بازنشسته شدن کارگر زودتر از موعد قانونی وجود دارد که در این صورت حقوق و مزایا او به میزان قابل توجهی کاهش می یابد.

اتمام قرارداد کار به دلیل از کار افتادگی کارگر

از کار افتادگی کلی دلیلی دیگر برای به اتمام رسیدن قرارداد کار می باشد. از کار افتادگی می تواند به صورت جزئی یا کلی باشد. در از کار افتادگی جزئی، کارگر امکان انجام فعالیت و کار برای مدت زمان کوتاهی ندارد که در این صورت باعث خاتمه یافتن قرارداد کار نمی شود.

اما از کار افتادگی کلی به این صورت است که امکان کار و فعالیت برای کارگر به طور دائم وجود ندارد که در این صورت قرارداد منعقد شده بین او با کارفرما به پایان می رسد. قطع نخاح یکی از مصادیق از کار افتادگی کلی می باشد که انجام فعالیت و کار برای همیشه از کارگر سلب می شود.

اتمام قرارداد کار به دلیل استعفا کارگر

از دیگر دلایل اتمام قرارداد کار می توان به استعفا کارگر اشاره کرد. مطابق تبصره ماده 21 قانون کار، کارگری که استعفا می ‌کند موظف است یک ماه به کار خود ادامه داده و بدوا استعفا خود را کتبا به کارفرما اطلاع دهد.

در صورتی که ‌حداکثر ظرف مدت ۱۵ روز انصراف خود را کتبا به کارفرما اعلام نماید، استعفای وی منتفی تلقی می ‌شود و کارگر موظف است رونوشت استعفا و‌ انصراف از آن را به شورای اسلامی کارگاه و یا انجمن صنفی و یا نماینده کارگران تحویل دهد.

در مورد قرارداد با مدت موقت، در صورت انفضاء مدت قرارداد بدون احراز شرایطی خاص به پایان می رسد. قرارداد با انجام کار معین نیز در صورت اتمام کار درج شده در قرارداد توسط کارگر خاتمه می یابد.

در قرارداد مدت موقت و معین، وجود شرایطی مانند فوت یا بازنشستگی کارگر دلیل مستقیم برای خاتمه یافتن قرارداد نمی باشد بلکه با انقضا مدت زمان و اتمام انجام کار توافق شده بین کارگر و کارفرما، قرارداد به پایان می رسد.

حق بیمه کارگر در قرارداد کار

یکی از وظایف اصلی کارفرما، اعطای حق بیمه به کارگر است. مطابق ماده 148 قانون کار، کارفرمایان مکلف هستند بر اساس قانون تامین اجتماعی، نسبت به بیمه نمودن کارگران واحد خود اقدام‌ نمایند. بنابراین بیمه شده کارگران جزو حقوق قانونی آن ها است که کارفرما باید کارگران خود را بیمه کند.

با توجه به ماده 36 قانون تامین اجتماعی، کارفرما مسئول پرداخت حق بیمه سهم خود و بیمه شده به سازمان می‌ باشد و مکلف است در موقع پرداخت مزد یا حقوق و مزایا سهم‌ بیمه شده را کسر نموده و سهم خود را بر آن افزوده به سازمان تادیه نماید.

‌در صورتی که کارفرما از کسر حق بیمه سهم بیمه شده خودداری کند، شخصا مسئول پرداخت آن خواهد بود. تاخیر کارفرما در پرداخت حق بیمه یا عدم‌ پرداخت آن رافع مسئولیت و تعهدات سازمان در مقابل بیمه شده نخواهد بود.

اگر کارفرما حق بیمه را پرداخت نکند، سازمان نمی‌ تواند جلوی استفاده کارگر از درمان و سایر امتیازات بیمه ‌ای را بگیرد که معمولا این کار توسط سازمان انجام می شود.

پرداخت حق بیمه جزو وظیفه اصلی کارفرما است و کارگر به لحاظ قانونی این اختیار را دارد تا حق بیمه خود را مطالبه کند. در این مواقع بهترین کار این است که با کارفرما مذاکره شود و موضوع به شعبه مربوطه گفته شود، اگر رسیدگی نشد تنها راهکار مراجعه به مراجع حل اختلاف اداره کار است.

آیا تعلق بیمه بیکاری به کارگر بعد از اتمام قرارداد کار امکان پذیر است؟

سوال اساسی که در این زمینه مطرح می شود این است که بعد از اتمام قرارداد کار بیمه بیکاری به کار تعلق می گیرد یا خیر؟ تعلق بیمه بیکاری بعد از پایان قرارداد کار تحت شرایطی خاص انجام می شود. به منظور تعلق بیمه بیکاری به کارگر بعد از قرارداد کار شرایط زیر الزامی است:

1. از دست دادن کار بدون اختیار کارگر
2. پرداخت حق بیمه به مدت حداقل یک سال در آخرین کارگاه یا محل کار

در صورتی که کارگر بدون میل و اختیار خود، کارش را از دست داده باشد و همچنین حق بیمه به مدت حداقل 1 سال در آخرین محل فعالیت کارگر پرداخت شده باشد، بیمه بیکاری به وی تعلق می گیرد.

در صورت تعلق گرفتن بیمه بیکاری به کارگر یک سری وظایف قانونی برعهده کارفرما می باشد. کارفرما می بایست در وهله اول نامه عدم نیاز ارائه دهد و با این نامه می‌ توان مراحل بعدی را برای اخذ بیمه بیکاری انجام داد.

اگر کارفرما این نامه را ندهد و قرارداد هم به اتمام رسیده باشد، در این صورت فرد می ‌تواند به اداره کار برود و شکایت نامه تنظیم کند. فرد در اینجا می ‌تواند بازگشت به کار را درخواست کند، اگر کارفرما امتناع کرد، کارگر می‌تواند بیمه بیکاری دریافت کند.

پرداخت حق سنوات کارگر

ار دیگر حقوق قانونی کارگر می توان به حق سنوات اشاره کرد. ماده 24 قانون کار در این زمینه بیان می کند: « در صورت خاتمه قرارداد کار، کار معین یا مدت موقت، کارفرما مکلف است به کارگری که مطابق قرارداد، یک سال یا بیشتر به کار اشتغال داشته است برای هر سال سابقه، اعم از متوالی یا متناوب بر اساس آخرین حقوق مبلغی معادل یک ماه حقوق به عنوان مزایا پایان کار به وی پرداخت نماید.»

پرداخت سنوات همان حقوق و مزایا پایان کار است که وظیفه ای قانونی برعهده کارفرما است. در صورت عدم پرداخت حق سنوات از سوی کارفرما، امکان طرح شکایت قانونی علیه او وجود دارد.

شرط اصلی برای تعلق گرفتن حق سنوات به کارگر، اشتغال وی به مدت حداقل 1 سال می باشد د غیر این صورت کارفرما موظف به پرداخت حق سنوات نمی باشد.

نحوه تنظیم دادخواست مرتبط با دعاوی کار

بروز اختلاف و درگیری بین کارفرما و کارگر یک امر بدیهی است و در بسیاری از حوزه های کاری این امر به وقوع می پیوندد. در قانون کار مراجع صالح مانند شورای حل اختلاف و شورای اسلامی کار در نظر گرفته شده است که دعاوی بین کارگر و کارفرما در آن مطرح می شود.

در هر صورت چنانچه قصد شکایت علیه کارگر یا کارفرما را دارید، باید در وهله اول بتوانید دادخواست مرتبط با موضوع دعوا مطرح کنید. طرح کلیه دعاوی حقوقی از طریق دادخواست صورت می گیرد که باید تشریفات و آیین قانونی در آن به درستی رعایت شود.

در واقع اگر در تنظیم دادخواست، اصول و مقررات مربوطه رعایت نشود، مرجع صالح ترتیب اثری به آن نخواهد داد.

در دادخواست دعاوی کار باید اطلاعات خواهان و خوانده به طور کامل ذکر شود و اسناد و مدارک کافی برای ادعای طرفین در اختیار مرجع رسیدگی کننده قرار گیرد.

اصولا دادخواست نویسی توسط وکلا و کارشناسان حقوقی صورت می گیرد که تنظیم آن را باید برعهده اشخاص متخصص در حوزه حقوق کار قرار دهید. به همین سبب تنظیم دادخواست مرتبط با دعاوی کار را می توانید در اختیار سامانه وکیل کار 24 قرار دهید.

مشاوره حقوقی در مورد شرایط کارگر بعد از اتمام قرارداد کار

قرارداد نویسی یکی از اصول مهم در علم حقوق است که نیاز به تخصص و علم بالایی دارد. تنظیم قرارداد کار اصول و مقررات خاص خود را دارد و قطعا داشتن اطلاعات و دانش حقوقی می تواند در این زمینه بسیار کارساز باشد.

متاسفانه بسیاری از مسائل و مشکلات پیش آمده در حوزه کار به دلیل عدم اطلاع از راه و روش های قانونی و حقوقی می باشد. به همین جهت وجود وکیل و یا مشاور و کارشناس حقوقی مجرب می تواند در این زمینه موثر باشد.

در ارتباط با تنظیم قرارداد کار، اخذ وکیل می تواند کمک فراوانی به طرفین کند. اما به دلایل مختلف ممکن است دسترسی به وکیل وجود نداشته باشد. در این صورت بهترین گزینه برای تنظیم قرارداد های کاری، مشاوره حقوقی به صورت آنلاین و تلفنی است.

مشاوره های حقوقی آنلاین یا تلفنی مزیت های فراوانی دارد که برخورداری از شرایط مناسب اطلاعات حقوقی امکان پذیر است. از طریق مشاوره حقوقی می توان اطلاعات لازم در مورد وضعیت و شرایط کارگر بعد از قرارداد کار را کسب کرد.

سایت وکیل کار 24 با بهره مندی از مشاوران و کارشناسان مجرب و متخصص در حوزه حقوق کار و ارائه خدماتی نظیر مشاوره های تخصصی حقوقی، می تواند شما را در زمینه اخذ مطالبات و حقوق قانونی بعد از قرارداد نیز راهنمایی نماید.

مشاوره حقوقی در حوزه حقوق کار و روابط بین کارگر و کارفرما توسط وکیل کار 24 به صورت تخصصی انجام می شود و یقینا می توانید به نتیجه دلخواه خود برسید. در ارتباط با تکالیف حقوقی و قانونی کارگر بعد از اتمام قرارداد توضیحاتی ارائه کردیم اما برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می توانید با کارشناسان ما در ارتباط باشید.

در چه شرایطی قرارداد کار خاتمه می یابد؟

فوت کارگر، بازنشستگی کارگر، از کار افتادگی کلی کارگر و استعفا وی می تواند منجر به خاتمه یافتن قرارداد کار شود.

آیا بعد از اتمام قرارداد کار، بیمه بیکاری به کارگر تعلق می گیرد؟

بله، در صورت از دست دادن کار بدون اختیار کارگر و پرداخت حق بیمه به مدت حداقل یک سال در آخرین کارگاه یا محل کار، بیمه بیکاری به کارگر تعلق می گیرد.

منظور از حق سنوات چیست؟

حق سنوات همان حقوق و مزایا پایان کار است که در صورت اشتغال حداقل یک ساله کارگر از سوی کارفرما پرداخت می گردد.