راهنمای مقاله
هنگامی که شخصی فوت می کند، تمامی دارایی های به جا مانده از او تحت عنوان ترکه که شامل دیون، مطالبات و تمامی اموال منقول و غیر منقول متوفی می باشد، بر طبق مقررات قانونی و شرعی ، بین وراث به جا مانده از او تقسیم می شود.
هر یک از وراث قانونی متوفی پس از طی مراحل قانونی و دریافت گواهی حصر وراثت و تقسیم ترکه، قادر خواهند بود هرگونه تصرفی که بخواهد در سهم خود بنماید.
با وجود این شرایط، گاهی ممکن است که هر شخصی علاوه بر دارایی های به جا مانده از خود، به این جهت که مستمری بگیر و تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی می باشد، پس از فوتش، حقوق و مستمری ای را نیز از خود به جا بگذارد.
البته نکته بسیار مهمی که باید در بررسی حق و حقوق کارگران متوفی به آن دقت نمود، این مطلب است که حقوق کارگران متوفی، ارث محسوب نمی شود و هنگامی که کارگر فوت می کند، صرفا تحت شرایطی خاصی و به اشخاص مشخص و به میزان تعیین شده در قانون، تعلق خواهد گرفت.
تعیین تکلیف مستمری بازماندگان متوفی، بعد از فوت کارگر
بر اساس ماده 21 قانون کار، فوت کارگران یکی از دلایل خاتمه قرارداد کار است و مطابق همان ماده قانونی در پایان قرارداد کار کلیه مطالباتی که از قرارداد کار ناشی می گردد و مربوط به دوره بکارگیری و اشتغال کارگر در محل کار است در صورت فوت کارگر یا کارمند به وارث قانونی وی پرداخت می گردد، که البته تا مشخص شدن وراث قانونی و انجام مراحل اداری و برقراری مستمری توسط سازمان تامين اجتماعی، اين سازمان مکلف خواهد بود نسبت به پرداخت حق و حقوق فرد فوت شده به ميزان آخرين فیش دریافتی او به طور علي الحساب و به مدت سه ماه به افراد تحت تکفلش (شامل همسر فرزندان و پدر و مادر متوفی) اقدام نمايد.
مطابق با قانون کار، مستمری بازماندگان متوفی از لحاظ دريافت حقوق يا مستمری های ناشی از فوت، بيماری، بازنشستگی، بیکاری، تعليق، از كار افتادگي كلي و جزئی و يا مقررات حمایتی و سایر شرايط مربوط به آنها تابع قانون تأمين اجتماعی خواهد بود.
در چه شرایطی حق و حقوق متوفی کارگر یا کارمند بعد از فوتش به بازماندگان او تعلق خواهد گرفت؟
بازماندگان متوفی، با وجود یکی از حالات زیر، قادر خواهند بود مستمری بازماندگان را دریافت کنند:
- چنانچه شخص متوفی، بازنشسته بوده و دارای بیمه تامین اجتماعی باشد، بازماندگان او پس از مرگش حقوق مستمری او را به ارث می برند.
- چنانچه شخصی که بیمه شده است، مستمری بگیر از کار افتاده باشد.
- چنان چه بیمه‌شده متوفی در ده سال آخر حیات خود، حداقل حق بیمه یک سال کار را در آخرین سال زندگی خود پرداخت نموده باشد.
- چنانچه بیمه شده متوفی در ده سال آخر زندگی خود، حداقل حق بیمه یکسال کار، مشروط بر اینکه ظرف آخرین سال حیات، حق بیمه ۹۰ روز کار را پرداخت کرده باشد.
- اگر بیمه‌شدگان مشمول قانون تأمین اجتماعی که قبل از تصویب این ماده واحده، فوت کرده و به هر علت در خصوص آن ها مستمری برقرار نشده باشد، حسب مورد مشمول موارد مقرر در این بند می باشند.
- اگر بیمه شده هیچ یک از شرایط مقرر در این بند را نداشته باشد ولی حداقل ۲۰ سال حق بیمه مقرر را قبل از مرگش پرداخت نموده باشد، بازماندگان او از مستمری برخوردار می گردند.
البته پیشنهاد می گردد به دلیل جوانب متعدد و بعضا پیچیده دعاوی مربوط به مستمری و حقوق فرد متوفی، لطفا قبل از هرگونه طرح دعوا یا دفاع از ادعاهای انتصابی، اطلاعات کامل و مورد نیاز را در این خصوص کسب نمایید.
میزان حق و حقوق و مستمری متوفی بر چه مبنایی محاسبه و به مشمولان پرداخت می گردد؟
در صورت فوت بیمه‌شده‌ای که بین ده تا بیست سال سابقه پرداخت حق بیمه دارد، به بازماندگان او به نسبت سنوات پرداخت حق بیمه و بدون الزام به رعایت ماده (۱۱۱) قانون تأمین اجتماعی و به نسبت سهام مقرر در ماده (۸۳) همان قانون مستمری تعلق خواهد گرفت.
بیمه شده‌ای که از تاریخ تصویب این قانون به بعد فوت می نماید، در صورتی که سابقه پرداخت حق بیمه او از یک سال تا ده سال باشد، به بازماندگان فرد فوت شده به ازاء هر سال سابقه پرداخت حق بیمه، غرامت معین و قطعی برابر با یک ماه حداقل دستمزد کارگران عادی در زمان فوت به صورت همزمان و یک جا و با توجه به سهم مقرر در ماده (۸۳) قانون تأمین اجتماعی پرداخت خواهد شد.
چنان چه بیمه‌شده در اثر حوادث ناشی از کار یا بیماری‌های مربوط به حرفه فوت کند، حقوق مستمری او به بازماندگان او تعلق خواهد گرفت.
در صورتی که مستمری بگیر بازنشسته یا ازکارافتاده، ظرف مدت شش ماه، حقوق مستمری بازنشستگی یا از کارافتادگی کلی خود را تقاضا ننماید، بازماندگان دارای شرایط قانونی او می توانند به صورت موقت حقوق وظیفه قانونی خود را تقاضا و دریافت نمایند.
چنانچه معلوم شود فرد فوت شده در قید حیات است، باید وضع مستمری او به حالت اول اعاده شود. لازم به ذکر است بازنشستگان کلیه صندوق های بازنشستگی در کل کشور نیز مشمول این تبصره می گردند.
حق و حقوق متوفی به چه نحوی محاسبه و به بازماندگان پرداخت می شود؟
محاسبه تعیین مقدار مستمری بازماندگان عبارت است از یک سی ام یا 1.30 مزد یا حقوق متوسط بیمه شده متوفی، ضربدر سنوات یا سالهای پرداخت حق بیمه، البته مشروط بر اینکه این مبلغ حاصل شده از پنجاه درصد مزد یا حقوق متوسط ماهانه متوفی کمتر نباشد و همچنین از صد در صد آن بیشتر نباشد.
لازم به توضیح است منظور از حقوق یا مزد متوسط عبارت است از: جمع کل حقوق یا مزد بیمه شده که مطابق با آن حق بیمه دریافت گردیده، (ظرف هفتصد و بیست روز قبل از فوت) تقسیم بر روزهای کاری ضرب در عدد سی 30 خواهد بود.
چه شرایطی برای دریافت حق و حقوق پدر فوت شده توسط بازماندگان او نیاز می باشد؟
سوال اینجاست که طبق قانون کدام یک بازماندگان قادر خواهند بود پس از درگذشت کارگر بیمه شده، حقوق مستمری او را دریافت نمایند؟
- زوجه دائم شخص بیمه‌شده متوفی، البته تا زمانی‌که زن شوهری اختیار نکرده و ازدواج نکرده است.
- همسران شخص بیمه‌شده متوفی که شوهر اختیار کرده و با عقد دائم ازدواج نموده اند، در صورت فوت شوهر دوم آن ها، توسط تامین اجتماعی مجددا به آنها مستمری پرداخت می گردد.
- فرزندان شخص متوفی چنان چه سن آن ها کمتر از هجده سال تمام باشد و یا منحصرا در حال درس و ادامه تحصیل باشند یا به دلیل بیماری یا نقص عضو، طبق گواهی کمیسیون پزشکی موضوع ماده ۹۱ این قانون قادر به کار نباشند.
- حقوق وظیفه و مستمری در خصوص بازمانده پسر تا پایان سن بیست سالگی و چنانچه به موجب مدارک و دلایل مثبته در یکی از دانشگاه‌ها یا موسسات آموزشی رسمی عالی مشغول به تحصیل باشند تا پایان بیست و پنج سالگی قابل پرداخت می باشد.
- پدر و مادر شخص متوفی در صورتی که:
- اولا تحت تکفل فرزندشان بوده باشند.
- ثانیا سن پدر از شصت سال و سن مادر از پنجاه و پنج سال تجاوز نموده باشد و یا در صورت تشخیص کمیسیون پزشکی موضوع ماده ۹۱ این قانون از کار افتاده به حساب آیند و هیچ مستمری از سازمان دریافت نکنند، می‌توانند از مستمری فرزند فوت شده خود استفاده نمایند.
چه شرایطی برای دریافت حقوق پدر فوت شده توسط دختر نیاز است؟
دختر خانمی که پدر یا شوهرش خود را از دست داده است، مشمول دریافت مستمری خواهد بود. حتی دختری که تحت کفالت مادربزرگ یا پدربزرگشان قرار دارند نیز قادر خواهند بود پس از فوت آن ها، مشمول دریافت مستمری قانون تامین اجتماعی گردند.
البته این امتیاز، صرفا مربوط به بازنشستگان و مستمری بگیران مشمول «قانون استخدام کشوری» و به عبارت بهتر، بازنشستگان و مستمری بگیران وابسته به ارگان ها و ادارات دولتی می باشد.
در قوانین تامین اجتماعی، دریافت مستمری صرفا برای همسر متوفی و فرزندان او و در برخی مواقع، پدر و مادر فرد فوت شده، پیش‌بینی گردیده است و نوه ها مشمول دریافت مستمری بازماندگان خود نیستند.
با این شرایط، پرسشی که اغلب مطرح می‌شود این است که:
- سوال اول: آیا فرزند دختر شخصی که در زمان حیات متوفی و یا مدتی پس از درگذشت مستمری بگیر، شاغل باشد یا دارای همسر دائم بوده و پس از فوت پدر یا مادر، به هر عنوانی، همسر و شغل خود را از دست داده است، قادر خواهد بود از مزایای مستمری بازماندگان بهره‌مند گردد یا خیر؟
- سوال دوم: و آیا فرزند دختری که ابتدا از مستمری بازماندگان استفاده کرده و بعد از آن به دلیل ازدواج یا اشتغال، از دریافت آن محروم گردیده، با از دست دادن شغل و درگذشت همسر یا طلاق گرفتن از وی، مشمول دریافت مجدد مستمری پدر یا مادرش می گردد یا نه؟
خوشبختانه، جواب دادن به این سوالات آن چنان سخت و پیچیده نیست.
مطابق بند 3 ماده 48 قانون حمایت خانواده: فرزندان دختر در صورت نداشتن شغل یا شوهر و فرزندان پسر تا سن بیست سالگی و پس از آن صرفا چنان چه معلول و از کار افتاده دائم و نیازمند باشند یا به تحصیلات عالی دانشگاهی اشتغال داشته باشند، حسب مورد از بیمه ، کمک هزینه اولاد و مستمری بازماندگان یا حقوق والدین خود برخوردار خواهند شد.
پس شرط دریافت مستمری بازماندگان برای فرزندان دختر، نداشتن شوهر یا نداشتن شغل است و قانون، محدودیتی بابت ازدواج یا اشتغال قبلی در نظر نگرفته است. بنابراین در صورتی که خانمی، شغل خود را از دست بدهد و یا شوهر نداشته باشد، چنانچه پدر یا مادرش دارای حقوق بازنشستگی یا حقوق مستمری از کار افتادگی بوده و فوت نمایند، قادر خواهد بود برای دریافت مستمری بازماندگان اقدام لازم را بعمل آورد و به نظر می‌رسد، در این خصوص تفاوتی بین زن مجرد یا خانمی که همسرش فوت نموده یا از او جدا شده است، وجود نخواهد داشت.
طبق قانون، تقسیم حقوق بعد از فوت به چه شکلی انجام می شود؟
در هنگام تقسیم، سهم همسر متوفی معادل پنجاه درصد کل مستمری استحقاقی است و در صورتی که بیمه شده مرد دارای چند همسر دائم باشد مستمری متعلقه بین تمام آن ها و به تساوی تقسیم خواهد شد.
سهم هر فرزند متوفی معادل بیست وپنج درصد مستمری استحقاقی است و چنان چه فرزندان هم پدر و هم مادر خود را از دست داده باشند ، سهم آنان دو برابر این میزان به حساب خواهد آمد.
همچنین سهم هر یک از پدر و مادر متوفی ، معادل بیست درصد مستمری استحقاقی متعلقه خواهد بود.
چه مدارکی برای گرفتن حقوق متوفی در مراجع قانونی مورد نیاز است؟
مدارک لازم برای برقرای حقوق و مستمری متوفی را باید در دو حالت بررسی نمود. گاهی صرفا برای برقرای نیاز به ارائه مدارک است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت ولی برخی از اوقات نیاز به پیگیری قضایی موضوع و برقراری حقوق متوفی می باشد.
مدارک لازم برای برقراری مستمری بازماندگان بدون طرح شکایت قضایی به شرح زیر است:
- گواهی فوت بیمه شده یا مستمری بگیر که از ناحیه سازمان ثبت احوال صادر گردیده است
- اصل و تصویر شناسنامه و کارت ملی متوفی و بازماندگان که شرایط دریافت را دارند.
- اصل و تصویر عقدنامه زوجه متوفی
- قیم‌نامه یا گواهی رشد
- ارائه گواهی تحصیلی برای فرزندان پسر بالای 18 سال
- صورتجلسه کمیسیون پزشکی در مورد ازکارافتادگی فرزندان یا پدر و مادر یا شوهر (در صورت لزوم)
در صورتی که سازمان تامین اجتماعی با پیگیری های صورت گرفته از سوی بازماندگان نسبت به برقراري این حقوق اقدامی ننماید، لازم است تا از طریق دیوان عدالت اداری اقدامات لازم در این خصوص به عمل آید.
همانگونه که قبلا نیز ذکر شد، در طرح دعوا یا هر ادعایی، شما باید تمامی مدارک و مستنداتی را که دلالت بر حقانیتتان دارد، در صورت نیاز به دادگاه ارائه کنید و آن ها را به همراه لایحه دفاعیه حتما ضمیمه پرونده نمایید.
توجه داشته باشید که بر اساس قانون، برای اثبات هر دعوایی از سند، اقرار، شهادت، قسامه و سوگند می توان استفاده کرد هر چند علم و آگاهی قضات نیز در بسیاری از پرونده ها بی تاثیر نیست. البته انجام یک مشاوره خوب و متناسب با مسیر دعوای پیش بینی شده، می تواند استفاده از ادله و راهکار منطقی تری را برای شما مشخص نماید.
طرح دعوا در مسایل مربوط به مطالبه حقوق کارگر یا کارمند متوفی چقدر زمان می برد؟
در صورت اثبات ادعاها در جریان پرونده های مربوط به مستمری بازماندگان که عموما در صلاحیت دیوان عدالت اداری می باشد، می توان عنوان کرد که طرح دعوا دراین مسایل نیز کمی زمان بر است و با عنایت به دو مرحله ای بودن رسیدگی به این دعاوی در دیوان عدالت اداری، می توان گفت که تخمین زمان شروع و خاتمه طرح شکایت به صورت دقیق قابل پیش بین نیست و رسیدگی به دلایل بازماندگان متوفی و اداره تامین اجتماعی، احتمال زمان بر شدن آن را افزایش می دهد.
البته همانگونه که قبلا نیز ذکر شد، پیشگویی زمان در پرونده های حقوقی در هر زمینه ای، در اغلب مواقع کاملا دقیق نمی باشد. ولی مطمئناً کارشناسان و وکلای شاغل در این حوزه، با تجربه ای که در پیگیری و انجام پرونده های مختلف کسب نموده اند، می توانند بهترین و سریع ترین مسیر را برای شما انتخاب نمایند.
آیا طرح دعوا در موضوعات مربوط به مطالبه حقوق کارگر و مستمری بازماندگان، نیاز به استفاده از خدمات وکیل دارد؟
به کرات اشاره کرده ایم هر موضوع حقوقی یا کیفری و همچنین مسائل مربوط به دعاوی قانون تامین اجتماعی و قوانین کار، حتی اگر از دیدگاه برخی افراد موضوعات ساده و پیش پا افتاده ای باشد، پیچیدگی های خاص خود را از منظر یک حقوقدان داراست، که موضوع دعاوی مطالبه حقوق کارگر فوت شده نیز از آن مستثنی نیست.
طرح دعوا در مسایل مربوط به قوانین تامین اجتماعی دارای قوانین و مقررات خاصی است که اشخاص عادی اطلاعات بسیار اندکی در مورد آنها دارند.
مشاوران و وکلای دادگستری افرادی هستند که در این زمینه، دارای بینش، تخصص و آگاهی کاملی بوده و می توانند در رسیدگی به این نوع پرونده ها، خصوصا موضوعات اشاره شده، گره گشای موکل خود باشند.
از مهمترین مزایای استفاده از وکیل کار 24: صرفه جویی در وقت و هزینه، رسیدن به نتیجه دلخواه و مطلوب در کمترین زمان ممکن، رهایی از رفت و آمدهای متوالی، وقت گیر، چالش برانگیز و استرس زا به مراجع قضایی، تامین و حفظ حق و حقوق موکل در پروسه رسیدگی به دعاوی مربوط به قانون کار خواهد بود.
اگر می خواهید طرح دعوا یا دفاع شما در خصوص موارد یاد شده به نتیجه مطلوبی برسد و حقوق از دست رفته تان را به دست آورید، به شما توصیه می کنیم که با یک وکیل مجرب در این حوزه حتما مشورت کنید.
اغلب بعضی از مسائل پیش می آید که شاید از نظر شما عادی جلوه کند ولی برعکس، بسیار مهم هستند و می توانند در روند پرونده تاثیر گذار باشند. وکیل با تجربه و صادق می تواند شما را در خصوص موارد یاد شده، آگاه نماید.
همچنین وکلای دادگستری قادرند در مورد کم و کیف و نحوه تنظیم شکایت یا لایحه دفاعیه، شما را راهنمایی کنند و می تواند بررسی نمایند که آیا ادله و مدارک کافی برای دفاع از شکایت، از سوی شما ارائه شده است یا خیر؟ علاوه بر آن وکلای مجرب و متخصص قادرند نتیجه احتمالی دعوای شما را تا حدودی پیش بینی نمایند و در روند رسیدگی و تسریع آن، نقش موثر و مثبتی ایفا کنند.
پس اگر شما هم قصد دریافت حقوق قانونی خود را دارید و می خواهید با یک وکیل درجه یک مشاوره داشته باشید، می توانید از طریق راه ارتباطی ما در وکیل کار 24 با مشاورین و وکلای متخصص در این زمینه ارتباط برقرار نمایید.
نحوه تنظیم دادخواست و پشتیبانی به چه صورت خواهد بود؟
مطمئنا مطرح کردن هر دادخواستی در زمینه روابط قانون کار و قوانین تامین اجتماعی، به فراخور خود مستلزم پرداخت هزینه هایی خواهد بود.
در پرونده ها مختلف دیده شده که خواهان پرونده بعد از پرداخت تمام هزینه ها، به دلیل نقص در مدارک یا عدم توجه به محتویات پرونده برای ارائه استدلال های قوی چه در مقام دفاع و چه در مقام مطالبه حق، دادخواستش با قرار رد مواجه و علاوه بر هدر رفت هزینه، زمان زیادی را نیز صرف فعالیتی بیهوده نموده است. مطمئن باشید.
در هر حال حق و حقوق متوفی بعد از فوت برای بازماندگان قانونی باقی خواهد ماند و قادر خواهند بود با خیال راحت از آن استفاده نمایند. اگر چه قانون گذار در قوانین کار و قانون تامین اجتماعی، شرایطی را برای بهره مندی از این حقوق در نظر گرفته است، اما به عنوان یک اصل و در حالت کلی، اصل بر پرداخت کامل حقوق بازنشستگی بعد از فوت کارگر یا کارمند به بازماندگان اوست.
لذا همیشه تاکید کرده ایم که پرداخت کردن بیمه در روزهای آسایش جوانی برای تامین نیازهای روزهای سخت از کار افتادگی و حتی مرگ، یکی از مهمترین اقداماتی است که هر فردی باید در زندگی خود انجام دهد.
سلام. فردی در معدن زغالسنگ با 15 سال سابقه به دلیل حادثه کاری فوت کرده. میزان حقوق دریافتی ماهانه توسط همسرشان چه مقدار خواهد بود؟