مرخصی ذخیره شده چگونه قابل دریافت است؟

هر کارمند و کارگر بخش ادارات دولتی و یا خصوصی، از مهم­ترین مسائلی که با آن رو­به‌­رو می­‌شود، نحوه استفاده از مرخصی­‌ها به خصوص مرخصی­‌های ذخیره شده و همچنین شیوه­ اجرای آن‌­ها می­‌باشد.

قبل از پرداختن به این موضوع باید گفت که در قانون شیوه­‌های مختلفی برای گرفتن مرخصی وجود دارد. برای آشنایی با این موارد و دریافت مرخصی­‌های ذخیره شده تا انتهای این مقاله همراه با ما باشید.

مرخصی چیست؟

قبل از پرداختن به موضوعات بالا، بهتر است یک تعریف کلی از مرخصی کنیم. مرخصی به معنای حقی است که برای یک کارگر در نظر گرفته شده که به وسیله­ آن می­‌تواند کار خود را در زوهای غیرتعطیل، با هماهنگی کارفرما، به میزان مشخصی ترک نماید.

این حق از دیرباز تا کنون وجود داشته و مورد تایید و تاکید قانون کار جمهوری اسلامی ایران نیز قرار گرفته است.

محاسبه مانده مرخصی

محاسبه­ مانده­ مرخصی کارگران شامل دو موضوع محاسبه­ تعداد روزهای مانده مرخصی استحقاقی کارگران و دیگری محاسبه­ باز خرید مرخصی می‌باشد.

به طور کلی، مطابق با قانون کار، مرخصی­‌های مختلفی برای کارگران و کارکنان در نظر گرفته شده است. برخی از این مرخصی­‌ها با مزایا و حقوق و برخی دیگر بدون حقوق می‌­باشد که در زیر تفکیک شده‌­اند:

مرخصی با حقوق و دستمزد

کارگر یا کارمند بدون حضور در سرکار، از حقوق، بیمه و مزایا بهره‌­مند می­شود. این نوع مرخصی شامل مرخصی استحقاقی، مرخصی شیردهی، مرخصی اضطراری می­شود.

مرخصی با مزایا

در این نوع مرخصی، کارگر یا کارمند، از تامین اجتماعی در طول مرخصی، غرامت ماهانه دریافت می­‌کند. کارفرما نیز موظف به پرداخت مزایای عیدی و پاداش، کمک هزینه­ عائله‌مندی، مرخصی استحقاقی، مانده­ مرخصی و سنوات می‌­باشد.

این نوع مرخصی شامل مرخصی استعلاجی و مرخصی زایمان می­‌شود. لازم به ذکر است مرخصی استعلاجی جز سوابق کاری و همچنین بازنشستگی به شمار می‌­آید.

مرخصی بدون حقوق و مزایا

در این نوع مرخصی، قرارداد کارگر یا کارمند در طول مرخصی تعلیق شده اما رابطه­ وی با اداره یا کارگاه قطع نمی­‌گردد. همچنین به مدت این نوع مرخصی، هیچ حقوق، مزایا و بیمه‌­ای شامل کارگر یا کارمند نمی‌­شود.

این نوع مرخصی شامل مرخصی­ تحصیلی، مرخصی حج و مرخصی بدون حقوق که با توافق کارفرما صورت می­‌گیرند، از مرخصی­‌های بدون حقوق به شمار می‌­آیند. لازم به ذکر است در محاسبه مرخصی ذخیره شده یا مرخصی مانده، این نوع مرخصی، تاثیری ندارد.

شرایط مانده­ مرخصی در قانون کار

شرط محاسبه مانده­ مرخصی بر این است که مطابق با قوانین و مقررات صورت گیرد. مطابق با ماده­ 64 قانون کار، مرخصی استحقاقی کارگران و کارمندان، مجموعا با 4 روز جمعه، یک ماه تعیین شده است.

با توجه به این موضوع، اگر کارگران یا کارمندان، بخواهند روزانه یا ساعتی از این نوع مرخصی استفاده کنند، می‌­توانند سالانه از 26 روز مرخصی استحقاقی استفاده نمایند.

البته تاریخ استفاده از این نوع مرخصی، با توافق بین کارگر و کارفرما مشخص می‌گردد. همچنین باید بیان کرد مطابق با ماده­ 66 قانون کار، کارگران و کارمندان، تنها می‌­توانند 9 روز از مرخصی استحقاقی خود را ذخیره نمایند.

مرخصی استحقاقی چیست؟

مرخصی استحقاقی همانطور که از اسمش پیداست، یعنی کارگر یا کارمند حق دارد تا به مدت زمان مشخص و با توافق کارفرما، مدت زمانی را از کار آزاد بوده و در طول زمان کاری، در محل کار، حاضر نشود.

این مرخصی، بیشترین کاربرد را  از بین دیگر مرخصی­‌ها دارد. همانطور که گفته شد مقدار این نوع مرخصی نیز 26 روز در سال و با احتساب 4 روز جمعه، یک ماه می‌­باشد.

مرخصی کارکنان و کارگران چقدر است؟

با توجه به گفته‌ها، مرخصی استحقاقی کارگران و کارمندان، 26 روز کاری در سال است. همچنین مبنای محاسبه برای سایر مقطع­‌های زمانی نیز همین مدت خواهد بود که با توجه به مدت قرارداد کار، مدت زمان مرخصی کارگر یا کارمند محاسبه می­‌گردد.

به عبارت دیگر، اگر قرارداد کارگر یا کارمندی، کمتر از یک سال باشد و یا آن که مدت قراردادش به صورت سال کامل نباشد، مدت زمان مرخصی برای وی، می­‌بایست به صورت ماهانه محاسبه گردد.

برای این کار، بایستی 26 روز که مرخصی سالانه می‌باشد را تقسیم بر 12 ماه شود. در نتیجه مرخصی ماهانه هر کارگر یا کارمند برابر با 2 روز و 17 صدم روز یا دو روز و 73 دقیقه می­‌شود.

البته گاهی نیز، مرخصی سالانه و ماهانه به صورت ساعتی محاسبه می‌­گردد. به این صورت که مرخصی سالانه هر کارگر یا کارمند، برابر با 191 ساعت خواهد شد. همچنین با تقسیم این عدد بر 12، مرخصی ماهانه بدست می‌­آید که برابر با 15 ساعت و 50 دقیقه می‌­شود.

شرایط ذخیره شدن مانده­ مرخصی

گاهی ممکن است کارگر یا کارمندی، در طول مدت زمان کار خود، از تمام مرخصی استحقاقی خود استفاده نکند. در همین راستا، به تعداد روزهایی از کل مرخصی که کارگر استفاده نکند، مرخصی مانده گفته می‌­شود.

نکته قابل ذکر برای ذخیره مرخصی این است که هر کارگر یا کارمند، تنها حداکثر 9 روز از مرخصی‌­های خود در سال را می­‌تواند ذخیره کند. مرخصی ذخیره شده نیز در دو صورت می‌­توان استفاده کرد.

یکی آن که تا آخر قرارداد کار باقی بماند و یا آن که با توافق کارفرما، در سال­‌های بعد از مرخصی­ ذخیره شده­ خود استفاده کند.

چرا ذخیره مرخصی، برای محاسبه­ مانده­ مرخصی، کمتر از مقدار حداکثر آن است؟

برای پاسخ به این سوال باید گفت که در واقع از علل اصلی قانون کار، این است که کارگران به صورت کامل از مرخصی‌­های خود استفاده نمایند چرا که این مرخصی برای سلامت جسمانی و روانی کارگران و کارمندان دولت در نظر گرفته شده است.

با توجه به این موضوع، هر کارگر یا کارمندی باید از حداکثر میزان مرخصی خود استفاده نماید. در صورتی که که از تمام مدت مرخصی استحقاقی استفاده شود، در پایان قرارداد، محاسبه­ مانده­ مرخصی انجام نمی‌­شود.

در صورتی که مدتی از مرخصی استحقاقی، ذخیره شود، در هنگام اتمام قرارداد، بایستی مبلغ آن محاسبه شده و به کارگر یا کارمند پرداخت گردد. در ادامه به بررسی نحوه محاسبه­­ مرخصی ذخیره شده در هنگام تسویه حساب، خواهیم پرداخت.

دریافت مرخصی ذخیره شده چگونه است؟

به طور معمول، دریافت مرخصی ذخیره شده یا بازخرید مرخصی کارگران و کارمندان مطابق با مقررات قانون کار، بحث برانگیز بوده و سوالات مختلفی در این زمینه وجود داشته است. در این مقاله، سعی بر آن شده تا به متداول­‌ترین سوالات در این زمینه پاسخ دهیم.

باز خرید مانده­ مرخصی چگونه است؟

اگر هر کارگر یا کارمندی به هر علتی نتواند از تمام مرخصی استحقاقی خود در طول مدت زمان قرارداد کاری خود استفاده نماید، مطابق با قانون کار، برای آن بازخرید مرخصی پیش‌بینی شده است. چرا که تعیین این مرخصی، در راستای حمایت از کارگران و کارمندان می­‌باشد.

همانطور که گفته شد، در ماده 64 قانون کار، مرخصی استحقاقی سالانه، 26 روز کار می‌­باشد. مطابق با ماده­ 66  قانون کار نیز، کارگر یا کارمند نمی‌تواند بیشتر از 9 روز از مرخصی استحقاقی خود را در سال ذخیره نماید.

نکته­ قابل ذکر این است که ذخیره­ 9 روز مرخصی، در قراردادهایی که بیشتر از یک سال می‌­باشد، صادق است اما در قراردادهایی که از یک سال کمتر بوده یا یک سال می‌­باشد، ذخیره­ مرخصی معنایی ندارد. تنها بازخرید مرخصی در پایان قرارداد کارگر یا کارمند بر مبنای همان 26 روز انجام می‌­­گیرد.

بازخرید مرخصی چیست؟

در صورتی که یه کارگر یا کارمند از تمامی مرخصی استحقاقی خود استفاده نکند، مبلغ مربوط به باقی‌مانده مرخصی وی، می‌­بایست از سوی کارفرما به وی پرداخت شود.

بازخرید مرخصی برای کارگران یا کارمندانی انجام می‌­شود که قرارداد آن­‌ها در پایان سال تمام شده و یا در همان سال بازنشست می­‌شوند.

بازخرید مرخصی ذخیره شده 1400 انواع قرارداد کار

• بازخرید مرخصی ذخیره شده 1400 کارگران و کارمندانی که قرارداد آن­‌ها به صورت موقت یک سال یا کمتر از یک سال است:

در قراردادهای یک ساله یا کمتر از یک سال، می‌­بایست مرخصی مطابق با 26 روز کاری محاسبه گردد. بدین صورت که در مرخصی کمتر از یک سال، می‌بایست 26 روز مرخصی، به نسبت میزان مرخصی محاسبه گردد.

به عنوان مثال: اگر قرارداد کارگر یا کارمندی، 6 ماه باشد، مرخصی استحقاقی وی، 13 روز می­‌باشد. اگر وی، در اتمام قرارداد خود، تنها 6 روز از مرخصی استفاده کرده باشد، 7 روز از مرخصی استحقاقی وی باقی‌مانده که باید بازخرید شود.

در صورتی که مرخصی یک کارگر، یک سال تمام باشد، کارگر در طول سال تنها 6 روز از مرخصی خود، استفاده کرده باشد، در پایان قرارداد، می­‌بایست 20 روز باقی‌مانده، بازخرید شود.

• بازخرید مرخصی‌­های ذخیره شده کارگران یا کارمندانی که قراردادهای آن­‌ها بیشتر از یک سال است:

مطابق با ماده­ 66  قانون کار جمهوری اسلامی ایران، هر کارگار یا کارمندی تنها می­‌تواند 9 روز از مرخصی استحقاقی سالانه­­ خود را ذخیره کند.

پس از اتمام یک سال کاری یک کارگر و ورود به سال دوم کاری، تنها 9 روز از مرخصی‌­های ساله‌­های گذشته، باقی‌مانده و بقیه روزها سوخت می­‌شوند.

به عبارت دیگر، اگر کارگری که قراردادی 4 ساله دارد، تا پایان سال اول تنها 7 روز مرخصی رفته باشد، بنابراین 19 روز از مرخصی وی باقی‌مانده است.

با شروع سال دوم کاری کارگر یا کارمند، تنها 9 روز از مرخصی­‌های وی ذخیره شده و 10 روز سوخت می­‌شود. لازم به ذکر است، مرخصی‌­های ذخیره شده با مرخصی­‌های سال بعد جمع نشده و مستقلا ذخیره می­‌شوند که قابل استفاده در سال­‌های بعد می­‌باشند.

بازخرید مرخصی سال آخر قرارداد کاری

فرض کنید کارگری قرارداد چهار ساله داشته است که در پایان سال 1400، به اتمام می‌­رسد. وی در سال اول قرارداد خود، 11 روز، در سال دوم قرارداد خود، 22 روز، در سال سوم 26 روز و در سال چهارم، یعنی سال 1400، تنها 7 روز از مرخصی استحقاقی خود را استفاده کرده باشد.

حال بازخرید مانده­ مرخصی وی در سال 1400 به صورت ذیل محاسبه می­‌شود:

مرخصی­‌های ذخیره شده این کارگر در سال اول کار 9 روز، در سال دوم کار 3 روز می­‌باشد. در سال سوم نیز از تمام مرخصی خود استفاده کرده در نتیجه مرخصی ذخیره شده‌­ای ندارد.

در سال 1400 نیز چون قرارداد برای سال بعد وجود ندارد، تمام مرخصی­‌های مانده از 26 روز یعنی 19 روز بازخرید می­‌شود.

هنگام تسویه حساب قرارداد این کارگر یا کارمند که فرض بر اتمام قرارداد در پایان سال 1400 فرض شد، باید مجموع مرخصی ذخیره شده­ سه سال اول کار و همچنین مانده مرخصی سال آخر، یعنی به تعداد روزهای ذیل بازخرید شود.

31= 19 + 0 + 3 + 9

میزان بازخرید مرخصی در زمان بازنشستگی

یکی از حالت­‌های اتمام قرارداد کار، مطابق با ماده­ 21 قانون کار، بازنشستگی می‌­باشد. محاسبه­ میزان بازخرید مانده­­ مرخصی در هنگام بازنشستگی به حالت قرارداد کارگر یا کارمند ارتباط دارد.

• قرارداد یک ساله یا کمتر از یک سال: درصورتی که کارگر یا کارمند، با قرارداد کار یک ساله و یا کمتر از یک سال بازنشست شود، بازخرید مرخصی وی، مطابق با حالت توضیح داده شده، محاسبه می­‌گردد.
• قرارداد دائم یا بیشتر از یک سال: برای محاسبه­ بازخرید مرخصی 1400 به صورتی می­‌باشد که در مطلب قبل، برای قراردادهای بیشتر از یک سال گفته شد.

محاسبه­ مبلغ بازخرید مرخصی­‌های ذخیره شده

پس از آن که تعداد روزهای مانده­ مرخصی و ذخیره شده­ کارگر یا کارمند مشخص شد، می‌­بایست مبلغی که باید برای هر یک از روزهای مرخصی پرداخت شود، مشخص شده و سپس ضرب در تعداد روزهای ذخیره شده مرخصی وی پرداخت شود.

مبنای محاسبه نیز، آخرین حق السعی کارگران و کارمندان و سایر دریافتی‌­های کارگر می­‌باشد. به عبارت دیگر، به کارگران و کارمندان در زمان کار، حقوق و مزایایی تعلق می­‌گیرد. از مرخصی استحقاقی نیز، به همین منظور، تعبیر می‌­شود.

در نتیجه می‌­بایست تمام حقوق و مزایایی که وی در زمان حضور در سرکار تعلق می‌­گرفته، در مانده­ مرخصی 1400 نیز تعلق بگیرد.

به طور کلی موارد ذیل می‌­بایست در محاسبه مانده­ مرخصی پرداخت شود:

• دستمزد شغل
• پایه­ سنوات تجمیعی
• بن کارگری
• حق اولاد
• کمک هزینه­ مسکن
•  ایاب و ذهاب
• حق غذا
• دیگر موارد پرداختی به کارگر یا کارمند هنگام حضور در سرکار

پرداخت نکردن وجه مرخصی در ایام قراردادهای کاری موقت توسط کارفرما

همانطور که گفته شد، مبنای بازخرید کارگران و کارمندان، آخرین حق السعی می­‌باشد. در صورت تسویه نکردن مرخصی ذخیره و مانده کارگران توسط کارفرما در هنگام اتمام قراردادهای موقت، می­‌بایست مطابق با حق السعی زمان، به کارگران یا کارمندان پرداخت نماید.

عدم کسر مالیات برای مانده مرخصی

مطابق با ماده­ 91 قانون مالیات‌­های مستقیم، حقوق روزهای ذخیره شده و مانده مرخصی، معاف از مالیات بوده و شامل کسر مالیات نمی­‌شود.

پرداخت مبلغ مرخصی مانده و ذخیره شده به ورثه متوفی

در صورتی که کارگر یا کارمند فوت کند، باقیمانده­ مرخصی وی، مطابق با حقوق روزانه محاسبه شده و به ورثه­ی وی تعلق می­‌گیرد. البته لازم به ذکر است جهت دریافت این مبلغ، می‌­بایست مراحل قانون وراثت طی شود.

همچنین باید گفت که اگر کارگر یا کارمند، از کار افتاده یا بازنشست شود و یا کارگاهی که کار کرده است، تعطیل شود، مقدار مرخصی­ باقیمانده وی، می‌­بایست محاسبه شده سپس به خود فرد تعلق می­‌گیرد.

ما در این مقاله به بررسی کامل نحوه محاسبه­ روزهای مانده و ذخیره شده طبق قانون کار پرداختیم. همچنین نحوه­ بازخرید مرخصی­‌های ذخیره شده نیز گفته شد.

در صورت هرگونه ابهام یا سوالی در زمینه چگونگی محاسبه و یا دریافت مرخصی ذخیره شده، می‌­توان با کارشناسان و وکلای ما در وکیل کار 24 ارتباط برقرار نماید. همکاران ما پاسخگوی تمامی سوالات شما در این زمینه خواهند بود.