پس از از کار افتادگی کارگر یا کارمند، حق و حقوق او چه می شود؟

عنوان از کار افتادگی، یکی از بهترین حمایت‌های قانونی است که بر اساس قانون تامین اجتماعی به سه درجه مختلف تقسیم‌ بندی گردیده است.

برای بسیاری از کارگران و افراد تحت پوشش قانون تامین اجتماعی هنوز تفاوت واژه از کار افتادگی با سایر عناوین از جمله بازنشستگی محل سوال است.

ایجاد نقص عضو در حین کار و متعاقبا از کار افتادگی کارگر از نمونه مشکلاتی است که امکان دارد برای هر فرد شاغل رخ دهد. با اینکه کلیه کارگران و بیمه شدگان در هنگام رخداد حوادث در محیط های کاری، قادرند برای پیگیری آن به مراکز درمانی اداره کار مراجعه کنند ولی حتما لازم است شاغلین از تمهیدات قانون کار در این خصوص کاملا آگاه باشند.

از کار افتادگی به این معنا است که شخص بیمه شده، به دلیل بیماری های ناشی از کهولت سن یا عوارض جسمانی، دچار ناتوانی جسمی گردد و  دیگر قادر به انجام هیچ گونه فعالیت کاری در محل کار خود و کسب درآمد از طریق آن نباشد.

بیمه تامین اجتماعی و بیمه های عمر کارگران پوشش های خاصی را برای حمایت از این اشخاص در نظر گرفته که به افراد ارائه می شود.

اگر کارگران به هر علت قدرت و توانایی خود را به صورت جزیی یا کلی در محیط کار خود از دست بدهد، نسبت به میزان درجه کاهش یافتن آن توانایی در طبقات تعریف شده ای قرار خواهند گرفت.

چنانچه این کاهش توانایی به علت صدمات حین کار کارگر باشد مورد حمایت بیمه تامین اجتماعی قرار خواهند گرفت و در صورتی که این حوادث ناشی از غیر حرفه او باشد مورد حمایت قانون تأمین اجتماعی نخواهد بود.

در صورتی که شما از مخاطبین محترم وکیل کار 24 هستید و به دنبال کسب اطلاع در خصوص شرایط برخورداری از مزایای از کارافتادگی می باشید یا در مقام کارفرما شکایتی از شما در اداره کار با این مضمون مطرح گردیده است و یا به عنوان کارگر قصد طرح دعوا و احقاق حقوق از کارافتادگی خود را از کارفرما دارید، می توانید با دنبال نمودن سلسله وار این مقالات، ضمن آگاهی از موارد عنوان شده، نسبت به مسئولیت ها و تعهدات قانونی بیمه تامین اجتماعی در خصوص حقوق قانونی کارگران و کارمندان از کار افتاده، آگاهی کامل را بدست آورید.

مزایای استفاده از بیمه از کارافتادگی، مطابق با چه مبانی و قوانینی به تصویب رسیده است؟

مبنای قانونی استفاده از بیمه از کارافتادگی، تعدادی از اصول قانون اساسی و بخشی از قوانین کار و تامین اجتماعی است. بر اساس اصل ٢٩ قانون اساسی، استیفاء و برخورداری از مزایای تأمین اجتماعی در مورد ازکارافتادگی حقی است برای عموم مردم و دولت نیز مکلف می باشد مطابق قوانین از منابع درآمدهای عمومی و یا از محل درآمدهای حاصل از مشارکت عموم مردم، حمایت‌ ها و خدمات مالی فوق را برای همه اقشار کشور مهیا کند. لذا دولت مکلف است تأمین اجتماعی همگانی را، صرف‌نظر از اشتغال به کار یا عدم اشتغال، برای آحاد مردم فراهم کند.

در قوانین بیمه تامین اجتماعی، هر اقدام منفعت باری، تابع کار کارگر و وجود رابطه اشتغالی اوست و این مهم شرط برقراری آن است. در قوانین تأمین اجتماعی دولت موظف به فراهم آوردن هزینه‌های مربوط به آن است.

حال آن که در بیمه‌های اجتماعی، دولت نقش چندانی در تأمین این هزینه‌ها ندارد و اغلب این هزینه ها را کارگر و کارفرما پرداخت می کنند و تامین بخش ناچیزی از آن هزینه ها با دولت است.

از کارافتادگی کلی به چه معنایی است و چگونه باید محاسبه ‌گردد؟

از کارافتادگی کلی به معنای کم شدن قدرت کار شخص بیمه‌شده است. به صورتی که شخص مشمول قانون تأمین اجتماعی، قادر نباشد با اشتغال به کار سابق یا حتی کار دیگر، بیشتر از یک‌سوم حقوق و درآمد ماهیانه خود را به دست آورد.

لازم به ذکر است که قانونگذار در قوانین کار، تعریف خاصی از این واژه ارایه ننموده است و برای توضیح بیشتر و شرایط تحقق آن باید طبق قانون تأمین اجتماعی عمل نمود.

طبق قوانین تامین اجتماعی، برای تعلق امتیاز از کارافتادگی کلی به شخص کارگر، براساس ماده ٧٠ قانون تأمین اجتماعی به تشخیص کمیسیون پزشکی مربوطه، درجه کاهش قدرت کار بیمه شده لازم است ٦٦ درصد و یا بیشتر تخمین زده شود. همان گونه که مشاهده می نمایید، کارگر در از کار افتادگی کلی، بیش از دو‌سوم قدرت کاری خود را به طور کامل از دست می‌دهد، به صورتی که دیگر قادر نخواهد بود با اشتغال به کار سابق یا حتی شغل یا کار دیگری بیشتر از یک سوم درآمد قبلی خود را به دست آورد. بنابراین با به وقوع پیوستن این نوع از کارافتادگی، رابطه قرارداد کار کارگر و کارفرما خاتمه پیدا‌ خواهد کرد و کارگر دیگر قادر نیست به شغل یا کار مشابه قبلی خود ادامه دهد.

بر اساس ماده ٣١ قانون کار جمهوری اسلامی ایران، در از کارافتادگی کلی، کارفرما مکلف است مطابق با  آخرین مزد کارگر به نسبت هر سال سابقه خدمت، حقوقی معادل ٣٠ روز مزد به او پرداخت نماید.

البته از کار افتادگی کلی، اعم از اینکه به دلیل حادثه و یا بیماری حرفه‌ای باشد یا خیر، به طور کامل مورد حمایت بیمه تامین اجتماعی قرار خواهد داشت و به موجب آن، مستمری از کار افتادگی به کارگر تعلق گرفته و پرداخت خواهد شد.

البته تفاوتی که می توان در نوع این پرداخت قائل شد این است که چنانچه از کارافتادگی به علت حادثه ناشی از کار یا بیماری شغلی باشد مستمری  متعلقه به کارگر از کارافتاده کامل بوده  ولی در غیر این صورت به نسبت سنوات کارگر و حق بیمه پرداختی، مستمری او محاسبه و پرداخت می گردد.

در اینجا جای سوال است که در پرداخت مستمری از کارافتادگی به کارگر، پرداخت حق سنوات مزد پرداختی به خود کارگر ملاک عمل است یا سنوات مزد اعلام شده به سازمان تامین اجتماعی؟

در پاسخ باید گفت: در این شرایط باید آخرین مزد پرداختی به کارگر در نظر گرفته شود نه مزد اعلام شده به سازمان تامین اجتماعی برای حق بیمه. اگر بر مبنای مزد اعلام شده به تامین اجتماعی سنوات پرداخت گردد، حقوق کارگران ضایع شده و از بین خواهد رفت و حقوق کار از ماهیت حمایتی خود از کارگران خارج می‌گردد. همان گونه که قبلا نیز ذکر شد هدف قوانین کار و قانون تأمین اجتماعی حمایت از کارگر و اشخاص بیمه شده است.

میزان مستمری از کار افتادگی کلی ناشی از کار، چگونه محاسبه و پرداخت می‌ شود؟

قانون تأمین اجتماعی در بند الف ماده ٧٠ خود، مقدار مستمری از کارافتادگی کلی را محاسبه و تعیین کرده است. مقدار مستمری ماهانه از کارافتادگی کلی کارگران ناشی از کار، شامل یک سی‌ ام متوسط حقوق ماهانه کارگر بیمه شده ضرب‌ در سنوات پرداخت حق بیمه به شکلی که از صد در صد متوسط حقوق ماهانه او بیشتر نباشد و از پنجاه درصد حقوق ماهیانه او هم کمتر نباشد.

برای مثال چنانچه کارگر از کار افتاده‌ای که یک سی‌ ام مزد او بیست هزار تومان باشد و پانزده سال سنوات دارد، میزان مستمری از کار افتادگی او سیصد هزار تومان تعیین می گردد.

در خصوص بیمه شدگانی که افرادی را  تحت تکفل خود دارند یعنی همسر، فرزند، پدر یا مادر تحت سرپرستی دارند چنان چه مستمری استحقاقی آن ها، از شصت درصد حقوق یا مزد متوسط آنان کمتر باشد علاوه بر آن، معادل ده درصد مستمری استحقاقی نیز در قالب کمک، به شرط آن که جمع مستمری و کمک به او از ٦٠درصد تجاوز ننماید پرداخت خواهد شد.

از کار افتادگی جزیی به چه معنایی است؟

از کار افتادگی جزیی به معنای کاهش قدرت کار بیمه شده به شکلی که با اشتغال به کار سابق یا  شغل دیگری، صرفا قادر است قسمتی از درآمد خود را به تامین نماید، در چنین شرایطی باید به تشخیص کمیسیون پزشکی مقدار کاهش قدرت کار کارگر بین ٣٣ تا ٦٦ درصد تخمین زده شود و همچین باید این نوع از کار افتادگی به دلیل حادثه ناشی از کار باشد.

بنابراین از کار افتادگی جزیی صرفا به علت حادثه حین کار مشمول حمایت قانون گذار خواهد شد و اگر ناشی از حادثه ای خارجی یا بیماری اعم از بیماری حرفه‌ای یا عادی باشد، شامل حمایت بیمه نخواهد شد.

بر اساس ماده ٦٠ قانون تأمین اجتماعی، حوادث ناشی از کار به حوادثی اطلاق می گردد که در هنگام ادای وظیفه و به علت آن برای بیمه‌شده رخ می دهد و منظور از حین ادای وظیفه، کلیه زمان هایی است که کارگر در کارگاه یا ساختمان‌ها یا موسسه‌های وابسته و یا محوطه کارگاه مشغول به کار است یا بنا به دستور کارفرمای خود در خارج از محدوده کارگاه عهده‌دار اجرای ماموریتی باشد.

لازم به توضیح است که زمان های  مراجعه به درمانگاه یا بیمارستان برای معالجات توان‌بخشی و درمانی و اوقات رفت ‌و‌ برگشت کارگر از منزل به کارگاه نیز جزیی از  اوقات ادای وظیفه کارگر به حساب می آید.

لذا به شرط این که حادثه کار در هنگام رفت ‌و‌ برگشت به شرکت یا کارگاه واقع شده باشد و یا حادثه در هنگام اقدام برای نجات سایر بیمه‌شدگان و کمک به آنان اتفاق ‌افتد، حادثه در حین کار محسوب می‌شود.

برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه و دریافت مشاوره حقوقی در مورد نحوه محاسبه حقوق متعلقه، می توانید با کارشناسان و مشاورین ما در وکیل کار 24 ارتباط برقرار نمایید و از راهنمایی آن ها بهره مند شوید.

میزان مستمری از کار افتادگی جزیی چگونه محاسبه می شود؟

میزان مستمری از کارافتادگی جزیی، عبارتست از حاصل ضرب درصد از کارافتادگی کارگر در مبلغ مستمری از کار افتادگی کلی. برای نمونه و یادگیری بهتر موضوع، اگر فردی سی و پنج درصد از کارافتاده شده باشد و مبلغ مستمری از کارافتادگی او سیصد هزار تومان باشد، میزان به دست آمده از ضرب ٣٥ درصد در این مبلغ تحت عنوان از کارافتادگی جزیی محسوب می‌شود.

در چه شرایطی کارگر مشمول غرامت مقطوع خواهد بود؟

براساس بند ج ماده ٧٥ قانون تأمین اجتماعی، در صورتی که درجه کاهش قدرت کار کارگر به تشخیص کمیسیون پزشکی بین ده تا سی و سه درصد و به علت حادثه ناشی از کار باشد، کارگر استحقاق دریافت غرامت نقص مقطوع را دارد و مقدار آن عبارت است از سی و شش برابر مستمری استحقاقی مقرر در بند الف ماده ٧٠ قانون تأمین اجتماعی ضرب در درصد از کارافتادگی.

تفاوت از کار افتادگی با بازنشستگی در چیست؟

یکی از سوالات همیشگی کارگران این است که استفاده از مستمری بازنشستگی بهتر است یا از کار افتادگی؟

در پاسخ به این سوال باید بیان کرد که این دو مقوله اساسا دو ماهیت و موضوع کاملا جدا از یکدیگر هستند. هرچند افزایش سن باعث کاهش قدرت افراد می گردد، ولی قانون‌گذاران شرط اصلی رسیدن به بازنشستگی را به حد نصاب رسیدن سن قرار داده‌ اند نه از کارافتادگی. به همین جهت کارگران و کارمندان تا به سن مقرر شده در قانون نرسند، قادر نخواهند بود از مزایای بازنشستگی استفاده نمایند.

این در حالی است که همان گونه که در ابتدای مطالب ذکر شد، برای شرایط از کار افتادگی، شرط سنی در نظر گرفته نمی شود و کارگر بیمه شده قادر است در هر سنی با داشتن شرایط از کارافتادگی جزیی یا کلی، درخواست خود را ارائه دهند.

از طرفی نباید نادیده گرفت که در اعطای مزایای از کار افتادگی به کارگر، سخت‌گیری کمتری در مورد سابقه بیمه اعمال می‌گردد. بدین شکل که افراد باید در ده سال گذشته حداقل یک سال سابقه رد کردن بیمه داشته باشند که می تواند 90 روز از آن در سال آخر هم باشد.

البته در مورد تفاوت های از کار افتادگی با بازنشستگی نباید این نکته را نیز نادیده گرفت که شرایط به دست آوردن از کار افتادگی خیلی راحت و آسان نیست و نباید تصور کرد که برای اکثر متقاضیان این شرایط در نظر گرفته خواهد شد. زیرا تصمیم گیرنده نهایی در اعطای از کار افتادگی کمیسیون های پزشکی هستند.

همانگونه که ذکر شد از کار افتادگی سه حالت داشت که مقدار تعلق مستمری و غرامت هر حالت با هم کاملا متفاوت بود. از همه این موارد مهم‌تر این نکته است که از کار افتادگی باید به علت بیماری یا حوادث ناشی از کار رخ داده باشد.

این در حالی است که بازنشستگی از حقوق قانونی برای تمام بیمه شدگان و کارگران است و بعد از سپری شدن مواعدی قانونی و رسیدن به یک سن یا سابقه معین، به بیمه شده اعطا می گردد. پس با این اوصاف می‌توان گفت که این دو مقوله دو ماهیت کاملا مجزا و جدا از هم هستند که چندان نمی‌توان آن ها را با هم مقایسه نمود.

چه بیماری‌ هایی در لیست بیماری های موجب از کار افتادگی تامین اجتماعی قرار دارند؟

در پاسخ باید عنوان کرد، این چنین نیست که چنین لیستی وجود خارجی داشته باشد. بلکه وضعیت متقاضی و پرونده او در کمیسیون‌های بدوی یا تجدیدنظر بررسی کامل می گردد و مطابق با شدت بیماری یا حادثه، درصد از کارافتادگی جزیی یا کلی به او اعطا خواهد شد.

در مجموع می توان گفت هر نوع بیماری یا حادثه‌ای که باعث کاهش قدرت انجام کار در بیمه شده یا کارگر گردد با نظر و تشخیص کمیسیون پزشکی جز لیست بیماری‌های از کار افتادگی تامین اجتماعی به شمار خواهد آمد.

البته شدت و میزان بیماری و حادثه حتما در میزان از کار افتادگی شخص بیمه شده تاثیرگذار خواهد بود. با این شرایط، شاید بتوان لیست بیماری‌های از کار افتادگی تامین اجتماعی را به دو دسته اصلی تقسیم کرد که تعدادی از این بیماری ها ممکن است به علت حوادث کار و برخی دیگر به علت بیماری‌های شخصی ایجاد گردند.

بیماری‌ های عادی

مطابق قانون این دسته از بیماری‌ ها شامل لیستی است که عموما به دلیل حوادث ناشی از کار اتفاق افتاده است. این حوادث ممکن است موجب از بین رفتن توانایی کامل یا تقریبی فرد برای انجام فعالیت ها گردد.

معمولا حوادث ناشی از کار باعث قطع عضو، شکستگی، جراحت یا امثال آن ها می گردد. با این حال، بخش قابل ملاحظه ای از عناوین بیماری‌ های از کار افتادگی تامین اجتماعی در این بخش جای می‌گیرد.

بیماری‌ های حرفه‌ای

بر اساس قانون این قسم از بیماری‌ ها، معمولا مرتبط با حوادث ناشی از کار نیستند و بیشتر به شرایط شخصی افراد باز می‌گردد. بیماری‌ های حرفه‌ای معمولا منجر به از دست دادن توانایی کامل فرد خواهد شد. از جمله آن ها می‌توان به ام اس، سرطان، برخی از بیماری‌ های قلبی و عروقی، بیماری‌ های اعصاب و روان و موارد دیگر اشاره کرد.

چه مدارکی برای مطالبه حقوق فرد از کارافتاده در مراجع قانونی مورد نیاز است؟

مدارک لازم برای برقرای حقوق و مستمری کارگر از کار افتاده را باید در دو حالت بررسی نمود. گاهی صرفا برای برقرای حقوق و مزایا نیاز به ارائه مدارکی است که در ادامه به آن ها خواهیم پرداخت ولی برخی از اوقات نیاز به پیگیری قضایی موضوع جهت برقراری حقوق و مزایای از کارافتادگی می باشد.

معمولا برای برقراری عادی مزایا یا حقوق از کارافتادگی، اصل اسناد مربوط به کمیسیون های پزشکی بدوی و تجدید نظر ملاک تصمیم گیری خواهد بود ولی در صورتی که سازمان تامین اجتماعی با پیگیری های صورت گرفته از سوی شخص مدعی از کارافتادگی، نسبت به اعلام نظر در مورد از کارافتادگی و برقرای حقوق و مزایا، اقدامی ننماید، لازم است تا از طریق دیوان عدالت اداری اقدامات لازم در این خصوص به عمل آید.

همانگونه که قبلا نیز ذکر شد، در طرح دعوا یا هر ادعایی، شما باید تمامی مدارک و مستنداتی را که دلالت بر حقانیتتان دارد، در صورت ضرورت به دادگاه ارائه کنید و آنها را به همراه لایحه دفاعیه حتما ضمیمه پرونده‌ نمایید.

توجه داشته باشید که بر اساس قانون، برای اثبات هر دعوایی از سند، اقرار، شهادت، قسامه و سوگند می توان استفاده کرد هر چند علم و آگاهی قضات نیز در بسیاری از پرونده ها بی تاثیر نیست.

طرح دعوا جهت مطالبه حقوق از کار افتادگی کارگر یا کارمند چقدر زمان می‌ برد؟

در صورت اثبات شدن ادعاها در جریان پرونده های مربوط به از کارافتادگی، که عموما در صلاحیت دیوان عدالت اداری می باشد، می توان عنوان کرد که طرح دعوا در این موضوعات نیز کمی زمان بر خواهد بود و با عنایت به دو مرحله ای بودن رسیدگی به این دعاوی در دیوان عدالت اداری، باید گفت که تخمین زمان شروع و خاتمه طرح شکایت به صورت دقیق قابل پیش بین نیست و رسیدگی به دلایل کارگر و دفاعیات سازمان تامین اجتماعی، احتمال زمان بر شدن آن را افزایش می دهد.

آیا طرح دعوا در موضوعات مربوط به از کارافتادگی بیمه شدگان، نیاز به استفاده از خدمات وکیل دارد؟

به کرات اشاره کرده ایم هر موضوع حقوقی یا کیفری و همچنین مسائل مربوط به دعاوی قانون تامین اجتماعی و قوانین کار، حتی اگر از دیدگاه برخی افراد موضوعات ساده و پیش پا افتاده ای باشد، پیچیدگی های خاص خود را از منظر یک حقوقدان داراست، که موضوع دعاوی مطالبه مزایای از کار افتادگی نیز از آن مستثنی نیست.

طرح دعوا در مسایل مربوط به قوانین تامین اجتماعی دارای قوانین و مقررات خاصی است که اشخاص عادی اطلاعات بسیار اندکی در مورد آن‌ها دارند. مشاوران و وکلای دادگستری افرادی هستند که در این زمینه، دارای بینش، تخصص و آگاهی کاملی بوده و می توانند در رسیدگی به این نوع پرونده ها، خصوصا موضوعات اشاره شده، گره گشای موکل خود باشند.

از مهم‌ترین مزایای استفاده از وکیل کار 24 : صرفه جویی در وقت و هزینه، رسیدن به نتیجه دلخواه و مطلوب در کمترین زمان ممکن، رهایی از رفت و آمدهای متوالی، وقت گیر، چالش برانگیز و استرس زا به مراجع قضایی، تامین و حفظ حق و حقوق موکل در پروسه رسیدگی به دعاوی مربوط به قانون کار خواهد بود.

اگر می خواهید طرح دعوا یا دفاع شما در خصوص موارد یاد شده به نتیجه مطلوبی برسد و حقوق از دست رفته تان را به دست آورید، به شما توصیه می کنیم که با یک وکیل مجرب در این حوزه حتما مشورت کنید.

اغلب بعضی از مسائل پیش می آید که شاید از نظر شما عادی جلوه کند ولی برعکس، بسیار مهم هستند و می توانند در روند پرونده تاثیر گذار باشند. وکیل با تجربه و صادق می تواند شما را در خصوص موارد یاد شده، آگاه نماید.

نحوه تنظیم دادخواست و پشتیبانی به چه صورت خواهد بود؟

مطمئنا مطرح کردن هر دادخواستی در زمینه روابط قانون کار و قوانین تامین اجتماعی، به فراخور خود مستلزم پرداخت هزینه هایی خواهد بود. در پرونده ها مختلف دیده شده که خواهان پرونده بعد از پرداخت تمام هزینه ها، به دلیل نقص در مدارک یا عدم توجه به محتویات پرونده برای ارائه استدلال های قوی چه در مقام دفاع و چه در مقام مطالبه حق، دادخواستش با قرار رد مواجه و علاوه بر هدر رفت هزینه، زمان زیادی را نیز صرف فعالیتی بیهوده نموده است.