کارگر سفته سفید امضا به کارفرما داده آیا پس از قطع همکاری می تواند آن را دریافت کند؟

معمولا در معاملات مختلف تجاری و برای ضمانت وام و حتی در مواقع  استخدام، قطعا نام سفته زیاد به گوشتان رسیده است اما با این حال، اغلب ما اطلاعات مختصر و اندکی در خصوص سفته و قوانین مربوط به آن داریم.

همین ناآگاهی موجب شده وقتی کارفرما در هنگام امضای قراردادکار از ما درخواست سفته ضمانت حسن انجام کار می‌نماید پرسش‌ها و نگرانی‌های زیادی برای ما ایجاد گردد.

از موارد رایجی که امروزه در تمامی استخدام‌ها با آن روبه‌رو هستیم، مطالبه چک یا سفته بابت تضمین یا به عبارتی حسن انجام کار توسط کارفرما است.

متاسفانه در بسیاری از مواقع و پس از اتمام قراردادکار بین کارفرما و کارگر، استرداد لاشه سفته یا چک توسط کارفرما انجام نمی‌شود که این امر باعث بروز مشکلات بسیار زیادی خواهد شد.

اطلاع از نحوه پس گرفتن سفته از کارفرما و نکات مهم قانون سفته، کمک زیادی در این خصوص به کارگران خواهد کرد که در این مطلب به آن پرداخته‌ایم.

سفته چیست؟

عبارت سفته در حین انجام معاملات مختلف زیاد شنیده می‌شود و از قدیم الایام به جهت خطرات ناشی از نقل و انتقال پول و انجام تجارت بین بازرگانان رواج زیادی پیدا کرد.

فته طلب یا سفته از کلمه استناد برگرفته شده و به سندی تجاری اطلاق می‌گردد که بر طبق آن، فرد صادر کننده سفته متعهد می‌گردد که وجه معینی را که در متن سفته مشخص شده است در مهلت معین یا عندالمطالبه به فرد گیرنده سفته پرداخت نماید.

با این حال، هم اکنون از سفته بیشتر به عنوان انجام ضمانت و تعهد استفاده می‌گردد و چک بیشتر از سفته جایگزین انجام معاملات تجاری گردیده است.

امروزه اکثر اشخاص ترجیح می‌‌دهند در معاملات از دسته چک استفاده نمایند. ولی هنوز هم در برخی معاملات تجاری، انجام ضمانت به جهت استخدام شدن، اخذ وام و غیره از سفته استفاده می‌گردد.

یکی از دلایل کم شدن محبوبیت سفته این نکته است که ضمانت اجرای سفته تفاوت خاص و چندانی با ضمانت اجرای اسناد عادی ندارد ولی ضمانت اجرای چک بسیار قانونمندتر و چک جز اسناد لازم الاجرا محسوب می‌گردد.

آیا درخواست سفته به جهت حسن انجام کار از سوی کارفرما در مواقع استخدام قانونی است؟

سفته معمولا برای انجام ضمانت و تعهد از سوی شخص صادرکننده سفته به شخص دیگر داده می‌‌شود. در حال حاضر اغلب کارفرمایان در حین استخدام و امضای قراردادکار از کارجویان درخواست سفته می‌نمایند تا از این طریق، تعهد کارمند و حسن انجام کار را ضمانت نمایند.

واقعیت امر این است که در قانون کار، ماده و تبصره مشخصی در خصوص اخذ وثیقه و سفته وجود ندارد و این امر موجب مشکلات و اختلاف نظرات زیادی شده است.

لذا از نظر قانون تقاضای سفته و سند ضمانت از سوی کارفرما، امری غیرقانونی به حساب نمی‌آید و چنانچه طرفین قرارداد، یعنی کارفرما و کارگر در مورد تبادل سفته توافق داشته باشند منعی از نظر قانون وجود نخواهد داشت.

با این شرایط، بسیاری اعتقاد دارند اخذ سفته از کارمند و کارگر به علت نگرانی‌ها و فشاری که به کارگر متحمل می‌شود از نظر اخلاقی و قانونی چندان پسندیده نخواهد بود و معمولا کارمندان تمایلی به این کار ندارد و شاید همین امر مانع از امضای قرارداد کار بین طرفین می‌شود.

آیا امکان وصول چک یا سفته واگذار شده به کارفرما، در هر شرایطی ممکن است؟

اما یکی از نگرانی‌های کارگران امکان وصول سفته و نقدشوندگی آن و احتمال وقوع مشکلات مالی در آینده برای آن‌هاست اما در صورتی که برخی از شرایط قانونی واگذاری سفته را رعایت نمایید جای هیچ نگرانی در این مورد نیست و واگذاری سفته به کارفرما مشکلی برای شما به وجود نخواهد آورد.

در حقیقت چون سفته حسن انجام کار برای ضمانت انجام درست کار به کارفرما واگذار می‌گردد و هدف اصلی از اعطای آن معمولا نقدشوندگی و پرداخت نیست، کارفرمایان امکان وصول آن را نخواهد داشت. مگر اینکه کارفرما بتواند ثابت نماید که کارمند یا کارگر در انجام وظایف و تعهدات شغلی خود قصور و کوتاهی عامدانه انجام داده است.

همچنین به اجرا گذاشتن و وصول سفته‌های با مبالغ کم، بسیار زمان‌بر و هزینه‌‌‌بر است. لذا سوءاستفاده احتمالی و وصول سفته از سوی کارفرما در این شرایط کمی دور از ذهن است مگر آن که کوتاهی و قصور در انجام وظایف رخ داده باشد.

با این‌ حال برای اطمینان خاطر بیشتر ضروری است کارمندان و کارگران هنگام واگذاری سفته، حتما برخی نکات و شرایط قانونی را رعایت نمایند تا از بروز مشکلات و درگیری‌های قانونی در آینده جلوگیری به عمل آید.

البته بهتر است مطلع باشید سفته دادن در بازار کار امروزی چندان رایج نیست و حتی بسیاری از کارفرمایان، قرارداد کار را برای ضمانت انجام کار و تعهد کارگر کافی می‌دانند و نیازی به دریافت سفته از کارگران و کارمندان احساس نمی‌شود.

اخذ سفته بیشتر برای چه مشاغلی استفاده می‌شود؟

معمولا سفته استخدام، تحت عنوان سفته تضمین انجام کار شناخته می‌شود اما ممکن است کارفرمایان به دلایل مختلفی از کارگر و کارمند تقاضای سفته نمایند.

در مجموع هدف کارفرما از دریافت سفته، اطمینان از پایبندی کارمند به تعهدات و مسئولیت‌های شغلی او است. علاوه بر حسن انجام کار، رازداری، تعهد، ضمانت جلوگیری از افشاء اطلاعات و ضمانت حفظ اموال کارفرما، از جمله دلایل درخواست سفته به حساب می‌آیند.

برخی حرف و مشاغل به علت نوع و ماهیت کارشان بسیار بیشتر به ارائه ضمانت نیاز دارند. برای مثال کارمندان بخش مالی و حسابداران که به صورت مستقیم با اطلاعات خصوصی و مالی یک شرکت یا سازمان در ارتباط هستند، معمولا در هنگام استخدام باید سفته ارائه نمایند.

همچنین کارگران یا کارمندانی که اموال هر شرکتی تحت اختیار آن‌هاست مانند رانندگان، معمولا برای تضمین و تعهد و حسن انجام کار ملزم به ارائه سفته به کارفرما هستند.

همچنین در برخی مشاغل دیگر مانند برنامه نویسی یا مدیر فروش که فرد به اطلاعات و دیتای محرمانه یک سازمان دسترسی دارد نیز علاوه بر امضای قرارداد محرمانگی، غالبا از او درخواست سفته ضمانت نیز می‌شود.

اما در مورد بسیاری از مشاغل، درخواست سفته از کارمندان ضرورت و الزامی ندارد. با این حال، همچنان برخی کارفرمایان اصرار دارند از تمامی کارمندان و کارگران، صرف نظر از موقعیت شغلی، سفته برای ضمانت انجام کار بگیرند.

این موضوع یکی از مباحث داغ بازار کار ایران است و هنوز راهکار مشخص و دقیقی برای آن وجود ندارد. بنابراین تا زمانی که قانون مشخصی در موردسفته استخدام تصویب شود این مسئله به توافق طرفین و رضایت شما برای دادن سفته بستگی دارد.

پیشنهاد می‌گردد به دلیل جوانب متعدد و بعضا پیچیده دعاوی مربوط به مطالبه سفته حسن انجام کار، لطفا قبل از هرگونه طرح دعوا یا دفاع از ادعاهای انتصابی، اطلاعات کامل و مورد نیاز را در این خصوص کسب نمایید.

چه شرایطی باید حتما در سفته ضمانت انجام کار رعایت گردد؟

در صورتی که موقعیت شغلی خوبی پیدا کرده‌اید و کارفرما از شما طلب سفته ضمانت حسن انجام کار نموده باید چند نکته و مورد مهم را در هنگام ارائه سفته به کارفرما حتما رعایت نمایید.

قطعا با رعایت نمودن این قوانین شما قادرخواهید بود تا حد زیادی از بروز مشکلات حقوقی جلوگیری نمایید و خاطرتان از هر بابت راحت باشد.

از آن جا که سفته تضمین حسن انجام کار و استخدام از نظر ماهیتی با سفته‌هایی که برای انجام معاملات صادر می‌گردد متفاوت است لازم است نکات زیر حتما مورد توجه قرار گیرد:

• امضای یا مهر فرد صادر کننده سفته باید حتما در سفته درج گردد.
• تاریخ صدور سفته حتما باید به حروف نوشته شود.
• مبلغی که صادرکننده سفته باید پرداخت نماید باید به حروف نوشته شود.
• حتما در سفته ضمانت یا حسن انجام کار، تاریخ وصول سفته را ذکر نکنید.

در سفته‌هایی که برای انجام وصول مطالبات و معاملات صادر می‌گردد درج تاریخ ضروری و الزامی است. اما تفاوت بسیار مهمی که در سفته ضمانت حسن انجام کار وجود دارد این است که اتفاقا نباید تاریخ وصول سفته درج گردد.

ذکر عبارت به جهت ضمانت حسن انجام کار نشان می‌دهد که این سفته برای پرداخت مبلغ در زمان مشخصی صادر نشده و تنها نقش ضمانتی خواهد داشت.

• حتما نام گیرنده سفته ذکر گردد.

هویت و نام فرد گیرنده سفته باید در سفته درج گردد و در صورتی که طرف قرارداد یک شرکت حقوقی است، باید نام شرکت نیز نوشته شود. ضمنا سفته می‌تواند در وجه حامل نیز صادر گردد.

• هیچگاه سفته سفید امضا به کارفرما ارائه ندهید.

در قرارداد کار یا در سفته لازم است حتما علت صدور را مشخص شود. مثلا حتما ذکر شود بابت ضمانت حسن انجام کار صادر شده است یا بابت ضمانت قرارداد یا بابت تضمین حسن انجام کار و غیره اگر سفته را سفید امضا به کارفرما واگذار کنید و در قرارداد کار نیز اشاره‌ای به سفته نشود، کارفرما قادر خواهد بود سفته را نقد نموده و شما مدرکی و دلیل مبنی بر اینکه سفته صرفا برای ضمانت حسن انجام کار بوده در دست ندارید.

• حتما رسید و ته برگ سفته را نزد خود نگه دارید.

چنانچه مشخصات و شرایط سفته در قرارداد ذکر شود، دیگر نیازی به رسید نخواهد بود. در غیر این صورت باید از کارفرما تقاضا کنید در ازای تحویل سفته به شما رسید کتبی تحویل نماید.

ضمنا ته برگ سفته را جدا نمایید و پیش خود نگهدارید، زیرا این ته برگ به منزله مستند سفته و رسید قانونی است. چنانچه کارفرما از استرداد سفته خودداری نماید یا هر مشکل حقوقی پیش بیاید، این ته برگ می‌تواند به عنوان سند و ادله در نظر گرفته شود.

• حتما از سفته کپی تهیه کنید.

نکته بسیار مهمی که اغلب کارجویان آن را فراموش می‌نمایند کپی گرفتن از سفته است. پس از اینکه تمام موارد بالا را رعایت نمودید و آن را امضا کردید حتما از سفته یک نسخه کپی تهیه کنید و از کارفرما تقاضا کنید کپی را امضا کند.

در این حالت، اگر بعدها مشکلی پیش بیاید یا کارفرما به هر علتی از استرداد سفته خودداری نماید شما دلیل و مدرک قانونی و محکم برای مطالبه حقوق خود خواهید داشت.

• حتما در قرارداد به سفته و مبلغ آن باید اشاره شود.

لازم است در قرارداد کار در مورد سفته توضیحاتی نوشته شود و شماره سفته و مشخصات آن، دلیل دریافت سفته (حسن انجام کار) و شرایط عودت سفته به کارمند و کارگر حتما در مفاد قرارداد کار درج گردد.

کارفرما چه زمانی باید سفته را به کارگر یا کارمند عودت دهد؟

سفته استخدام غلط یا درست، فقط برای تضمین حسن انجام کار و ضمانت توسط کارمند یا کارگر در طول قرارداد است و لازم است که در قرارداد کار نیز حتما به سفته و شرایط آن اشاره گردد.

به این ترتیب، پس از پایان قرارداد یا در صورت استعفای کارگر، کافرما مکلف به استرداد لاشه سفته است. در غیر این صورت دردسرهایی برای او پیش خواهد آمد.

خیانت در امانت در مورد سفته حسن انجام کار یعنی چه؟

همانگونه که ذکر شد، سفته استخدام فقط برای ضمامت انجام کار اخذ می‌گردد و این سند تا پایان مدت قرارداد نزد کارفرما به امانت گذاشته می‌شود.

لذا هرگونه سوءاستفاده از سفته مثل مطالبه آن بدون مدرک قانونی و وصول سفته، مصداق بارز خیانت در امانت محسوب می‌گردد و عنوان کیفری را برای کارفرما ایجاد خواهد کرد. بنابراین کارفرمایان باید وظایف قانونی خود را در برابر این امانت انجام داده و کاری برخلاف قانون انجام ندهند.

چنانچه کارفرما مدعی گردد که کارمند در انجام وظایفش کوتاهی یا قصور نموده، کارفرما باید حتما این موضوع را با ارائه مستندات لازم در مراجع قضایی ثابت کند.

در غیر این صورت، کارفرما موظف است سفته را همزمان با پایان قرارداد و تسویه حساب به کارمند تحویل دهد. عدم استرداد سفته مصداق خیانت در امانت محسوب می‌گردد.

در این صورت کارگر این حق را خواهد داشت که با مراجعه به مراجع قضایی از کارفرما طرح شکایت نماید و چنانچه جرم خیانت در امانت کارفرما و حسن تعهد کارگر اثبات شود دادگاه می‌تواند کارفرما را به یک تا سه سال حبس محکوم نماید.

بر اساس ماده ۶۷۳ قانون مجازات اسلامی: «هر کس از سفید مهر و سفید امضایی که به او سپرده شده یا به هر طریق به دست آورده است، سوء استفاده کند، به ۱ تا ۳ سال حبس محکوم خواهد شد.»

همچنین در ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی مقرر گردیده: « که هرگاه اموال منقول یا غیرمنقول یا نوشته هایی از قبیل سفته، چک و نظایر آن، به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای نمایندگی یا هرکار با اجرت یا بی اجرت به کسی داده شود و بنا بر این بوده است که اشیای مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و فردی که آن اشیا نزد او بوده است، آن‌ها را به غبن مالکین یا متصرفین آن‌ها، استعمال یا تصرف و یا تلف یا مفقود کند، به ۶ ماه تا ۳ سال حبس محکوم خواهد شد.»

در ماده ۱۳ قانون اصدار چک و احکام پنجگانه آن هم مقرر گردیده: «که اگر چک سفید امضا باشد یا این نکته که چک سبب تضمین اجرا کاری یا معامله و تعهد بوده است، قید شده باشد، قابل تعقیب کیفری نخواهد بود.»

در نکات فوق کاملا مشخص می‌گردد که حتما باید در متن سفته یا چک علت آن شامل تضمین و حسن اجرا کار درج شود و اینگونه با تنظیم درست سفته و چک، کارفرما قادر نیست از استرداد آن در هنگام اتمام قرارداد یا فقدان همکاری امتناع نماید.

چه مراحل قانونی برای پس گرفتن سفته از کارفرما باید انجام گردد؟

با همه این توضیحات، اگر کارفرما سفته کارگر مبنی بر ضمانت انجام کار را عودت ندهد نحوه و مراحل وصول سفته به این صورت است که، کارگر در ابتدا با ارسال اظهارنامه قانونی از طریق دفاتر خدمات قضایی الکترونیک، قطع ادامه همکاری خود را اعلام و با ذکر شماره سفته از کارفرما می‌خواهد نسبت به استرداد آن اقدام لازم را به عمل آورد.

اگر کارفرما همچنان نسبت به پس دادن سفته خودداری کند، باید واگذارنده سفته دادخواست استرداد سفته را به مراجع قضایی تقدیم کند و با شواهد و دلایل کافی مانند: رسید سفته یا حداقل دو نفر شاهد، حکم به الزام کارفرما به استرداد سفته را از دادگاه دریافت نمایید.

با توجه به توضیحات ارائه شده ، چنانچه هنوز با سوالات و مشکلاتی در این زمینه رو‌به‌رو هستید، می‌توانید با مشاورین ما که به صورت شبانه‌روزی آماده پاسخگویی به شما عزیزان می باشند تماس برقرار نموده و پاسخ سوالات خود را در کوتاه‌ترین زمان ممکن دریافت نمایید.

چه مدارکی برای طرح  شکایت در خصوص عودت سفته حسن انجام کار از سوی کارفرما مورد نیاز است؟

همانگونه که در ابتدای مطالب ذکر شد کلیه اسناد و مدارکی که دلالت بر وجود رابطه استخدامی و ارائه سفته یا چک ضمانت به کارفرما دارد، از جمله سند قرارداد و شهود یا هر دلیل و مدرکی که دلالت بر وجود این رابطه داشته باشد باید به پیوست، ضمیمه پرونده گردد.

کپی سفته ارائه شده به کارفرما و همچنین اظهارنامه ارسال شده به ایشان نیز بهترین دلیل و مدرک برای اثبات این امر می‌باشد. همانگونه که قبلا نیز ذکر شد، در طرح دعوا یا هر ادعایی، شما باید تمامی مدارک و مستنداتی را که دلالت برحقانیتتان دارد، در صورت نیاز به دادگاه ارائه کنید و آن‌ها را به همراه لایحه دفاعیه حتما ضمیمه پرونده‌ نمایید.

توجه داشته باشید که بر اساس قانون، برای اثبات هر دعوایی از سند، اقرار، شهادت، قسامه و سوگند می توان استفاده کرد هر چند علم و آگاهی کارکنان رسیدگی‌کننده در مراجع کار نیز در بسیاری از پرونده‌ها بی‌تاثیر نیست.

البته انجام یک مشاوره خوب و متناسب با مسیر دعوای پیش‌بینی شده، می‌تواند استفاده از ادله و راهکار منطقی‌تری را برای شما مشخص نماید.

طرح و پیگیری شکایت خیانت در امانت چقدر زمان می‌برد؟

در صورت اثبات ادعاهای انتصابی در جریان موضوع فوق، می توان عنوان کرد که طرح شکایت خیانت در امانت به جهت مطالبه لاشه چک یا سفته و نهایتا مجازات کیفری کارفرما که می‌بایست از طریق دادسراهای محل وقوع جرم و نهایتا پس از صدور کیفرخواست از طریق دادگاه‌های کیفری دو استان پیگیری گردد، کمی زمان‌بر خواهد بود و با عنایت به مراحل مختلف رسیدگی به این شکایات چه در مرحله دادسرا و چه در مرحله دادگاه، می توان گفت که تخمین زمان شروع و خاتمه طرح شکایت به هیچ وجه قابل پیش بینی دقیق نیست و رسیدگی به دلایل کارگران و کارفرمایان، احتمال زمان‌بر شدن آن را افزایش می دهد. بنابراین نمی‌توان زمان مشخصی را بیان کرد.

آیا برای طرح شکایت در موضوعات کیفری مربوط به قرارداهای کار نیاز به استفاده از خدمات وکیل داریم؟

طرح دعوا در مسائل مربوط به روابط کارگران و کارفرمایان دارای قوانین و مقررات خاصی است که اشخاص عادی اطلاعات بسیار اندکی در مورد آن‌ها دارند.

مشاوران و وکلای دادگستری افرادی هستند که در این زمینه، دارای بینش، تخصص و آگاهی کاملی بوده و می‌توانند در رسیدگی به این نوع پرونده‌ها، خصوصا موضوعات اشاره شده، گره‌گشای موکل خود باشند.

از مهم‌ترین مزایای استفاده از وکیل کار 24: صرفه‌جویی در وقت و هزینه، رسیدن به نتیجه دلخواه و مطلوب در کمترین زمان ممکن، رهایی از رفت و آمدهای متوالی، وقت گیر، چالش برانگیز و استرس‌زا به دادگاه، تامین و حفظ حق و حقوق موکل در پروسه رسیدگی به دعاوی مربوط به قانون کار خواهد بود.

اگر می‌خواهید طرح دعوا یا دفاع شما در خصوص موارد یاد شده به نتیجه مطلوبی برسد و حقوق از دست رفته‌تان را به دست آورید، به شما توصیه می‌کنیم که با یک وکیل مجرب در این حوزه حتما مشورت کنید.

اغلب بعضی از مسائل پیش می آید که شاید از نظر شما عادی جلوه کند ولی برعکس، بسیار مهم هستند و می توانند در روند پرونده تاثیرگذار باشند. وکیل با تجربه و صادق می تواند شما را در خصوص موارد یاد شده، آگاه نماید.

همچنین وکلای دادگستری قادرند در مورد کم و کیف و نحوه تنظیم شکایت یا لایحه دفاعیه، شما را راهنمایی کنند و می‌تواند بررسی نمایند که آیا ادله و مدارک کافی برای دفاع از شکایت، از سوی شما ارائه شده است یا خیر؟ علاوه بر آن وکلای مجرب و متخصص قادرند نتیجه احتمالی دعوا شما را  تا حدودی پیش‌بینی نمایند و در روند رسیدگی و تسریع آن، نقش موثر و مثبتی ایفا کنند.

پس اگر شما هم قصد دریافت حقوق قانونی خود را دارید و می خواهید با یک وکیل درجه یک مشاوره داشته باشید، می توانید از طریق راه ارتباطی ما در وکیل کار 24 با مشاورین و وکلای متخصص در این زمینه ارتباط برقرار نمایید.

نحوه تنظیم دادخواست و پشتیبانی به چه صورت خواهد بود؟

مطمئنا مطرح کردن هر دادخواست یا شکایت در زمینه روابط کارگران و کارفرمایان، به فراخور خود مستلزم پرداخت هزینه‌هایی خواهد بود.

در پرونده‌ها مختلف دیده شده که خواهان پرونده بعد از پرداخت تمام هزینه ها، به دلیل نقص در مدارک یا عدم توجه به محتویات پرونده برای ارائه استدلال‌های قوی چه در مقام دفاع و چه در مقام مطالبه حق، دادخواست یا شکایتش با قرار رد یا منع تعقیب مواجه و علاوه بر هدر رفت هزینه، زمان زیادی را نیز صرف فعالیتی بیهوده نموده است.