آیا قرارداد دورکاری شامل قانون کار می شود؟

قراداد کار در منزل یا همان قرارداد دورکاری، شرایط لازم را برای انجام کار از راه دور فراهم آورده است. انجام کار از راه دور نوعی شرایط کاری جدید است که علاقمندان بسیار زیادی دارد.

برخی از افراد به دلیل نوع شغلی که دارند، بیشتر دوست دارند که در خانه کار کنند. مثلا اغلب برنامه نویسان، نویسندگان صفحات اینترنتی یا نشریه‌ها، ادمین شبکه های اجتماعی، محتوا نویسان، طراحان، و بسیاری دیگر از متخصصان مشاغل مرتبط، جز مشاغلی هستند که بیشتر ترجیح می‌دهند شغل مورد نظر خود را از راه دور انجام دهند.

دسترسی بیش از پیش به اینترنت و راحت تر شدن برقراری ارتباط با دیگران از طریق فضاهای مجازی، یکی از اصلی‌ترین عللی است که شرایط دورکاری را فراهم می‌‌نماید.

همانگونه که مستحضرید معمولا اغلب مشاغل در ارتباط کامل یا به صورت غیر مستقیم با اینترنت و فضای مجازی هستند. گسترش و رشد روزافزون بستر اینترنت، شرایط لازم را برای انجام کار از طریق دورکاری بیش از گذشته فراهم آورده است و مطمئنا انجام فعالیت های کاری در قالب دورکاری یکی از مناسب‌ترین روش ها برای انجام کار در شرایط فورس ماژور یا در مواقع بحرانی است.

همه گیری ویروس کرونا در سراسر جهان، موجب گردید که برخلاف گذشته، اهمیت بیشتری به دورکاری داده شود. در این مقاله سعی خواهد شد شما را در ابتدای امر با قراردادهای دورکاری و انواع آن آشنا نموده و نهایتا این موضوع را بررسی نمود که آیا قرارداد دورکاری در شمول قانون کار قرار می‌گیرد یا خیر؟

به چه قراردادی دورکاری گفته می شود؟

در پاسخ به این سوال ابتدا لازم است به تاریخچه و روش انجام کار در شرایط استخدامی توجه گردد. در سال های گذشته انجام کار صرفا در چارچوب محیط کاری ممکن بود. رسمیت و لزوم حضور کارگران در محیط کار، یکی از ارکان جدا نشدنی تمامی مشاغل بود.

امروزه، کار در شرایط مختلفی انجام می‌گردد. با عنایت به شیوه سنتی و مرسوم گذشته و نحوه انجام کار، می‌توان در تعریف دورکاری این گونه بیان کرد که هر نوع فعالیت کاری که دور از شرکت اصلی یا سازمان مربوطه انجام شود، کار از راه دور یا به اصطلاح امروزی دورکاری اطلاق می‌گردد.

قراردادهای دورکاری با توجه به توافقات و شرایط تعیین شده بین کارفرما و کارپذیر تنظیم می‌گردد و مورد استفاده قرار می‌گیرد. قرارداد دورکاری، به جهت مزیت‌هایی که برای بسیاری از افراد جویای‌کار دارد، بسیار محبوب گردیده است.

اغلب مادران جوان که شرایط کاری منعطفی در محل کار خود را دارند، معمولا علاقه‌مند هستند که فعالیت حرفه‌ای و کاری خود را از راه دور ادامه دهند و آن را در منزل به انجام رسانند.

از سوی دیگر مشاغلی مثل برنامه‌نویسان و طراحان، برای بالابردن کیفیت کار خود و انجام کارهای خلاقانه‌تر، نیاز به محیطی آرام و به دور از تنش های کاری دارند که محیط منزل می‌تواند شرایط مطلوبی را برای کاهش دغدغه‌های نیروی انسانی فراهم نماید.

از سوی دیگر کم کردن هزینه‌های مالی و صرفه‌جویی در وقت و زمان رفت و آمد، یکی از مهمترین موارد علاقه به دورکاری از سوی بیشتر کارگران و علاقمندان به کار و فعالیت های شغلی است.

منظور از دورکاری یا برون سپاری کار چیست؟

از مهمترین راه های کاربردی برای ارتقای امور کاری یک سازمان و ارتقاء رادمان و رشد کار، سپردن قسمتی از فعالیت های تخصصی به اشخاص  بیرون از سازمان یا شرکت است.

قراردادهای برون سپاری می‌تواند جزئی از قرارداد دورکاری باشد که البته برای این گروه بندی، طبقه بندی خاص یا قطعیتی وجود ندارد. گاهی اوقات این احتمال وجود دارد که فردی که اجرای پروژه‌های بیرونی یک سازمان را عهده دار می‌گردد، کارمند موسسه یا سازمان دیگری باشد.

در هر حال این دو قرارداد دارای ماهیتی کاملا مستقل هستند و نمی‌توان آن‌ دو را با هم مشابه دانست. قبل از نوشتن یک قرارداد باید دقیقا مشخص کرد که موضوع و محتوای قرارداد درباره چه موضوعاتی است و نسبت به نوع موضوع قرارداد دورکاری را تنظیم و نهایتا منعقد کرد.

چند نوع قرارداد دور کاری وجود دارد؟

همان‌گونه که ذکر شد اغلب مشاغل قادر هستند از شرایط دورکاری استفاده نمایند و قراردادهای کاری خود را در قالب قرارداد دورکاری تنظیم نمایند. قرارداد دورکاری را می‌توان به دو صورت قرارداد کار یا قرارداد پیمانکاری تنظیم نمود.

گاهی اوقات کارفرما البته در شرایط خاصی نیز قادر است از قرارداد پیمانکاری تک نفره استفاده کند. لازم به ذکر است که استفاده از این نوع قراردادها، شرایط ویژه‌ و خاصی دارد ولی در نهایت شرایط و رابطه کاری، نوع قرارداد را تعیین می‌نماید.

در ادامه به بررسی این دو قرارداد دورکاری خواهیم پرداخت:

نمونه قرارداد دورکاری به صورت قرارداد کار

حالتی را تصور نمایید که یک سازمان یا شرکت، به جهات خاصی از یک یا چند کارگر یا کارمند خود می‌خواهد که وظایف کاری خود را در خارج از محل کار یا در همان منزل انجام دهند.

در هنگام شیوع بیماری های مسری یا آلودگی هوا، معمولا دولت ها یا ستادهای مدیریت بحران، کارخانه‌ها و شرکت‌ها را تعطیل می‌نمایند و متعاقبا کارفرما نیز از کارمندانش می‌خواهد که کار را به صورت دورکاری و در منزل انجام داده و نهایتا به کارفرما تحویل نمایند.

همچنین ممکن است نیروی انسانی از همان بدو استخدام توسط کارفرما، با تعهد انجام کار یا فعالیت شغلی به صورت دورکاری استخدام ‎شود.

مثلا در صورتی که در یک شرکت یا سازمان، نیاز به کارگر متخصص باشد ولی از سوی دیگر حضور روزمره نیرو در محیط کار فراهم نباشد، شرکت قادر است با عقد قرارداد کار به صورت دورکاری، نیروهای مورد نیاز و متخصص خود را جذب نماید.

شرایطی را مجسم نمایید که فرد متخصصی در استانی غیر از محل کارگاه یا شرکت شما ساکن است. اگر دوست داشته باشید آن نیروی کار متخصص را استخدام نمایید، عقد قرارداد دورکاری مناسب ترین روش استخدام این نیروی کاری است.

قرارداد دور کاری نیز  باید کاملا مطابق با قانون کار تنظیم گردد و نیروی انسانی استخدام شده نیز باید مطابق با حقوق و مزایایی که مرکز تعاون، کار و رفاه اجتماعی همه ساله تعریف می نماید، حقوق خود را از کارفرمای مربوطه دریافت نمایند.

قرارداد کار دورکاری به صورت پیمانکاری

معمولا اغلب پروژه‌های دورکاری، به صورت قراردادهای پیمانکاری تنظیم می‌گردد. این قراردادها باید از اصول و قواعد قانون مدنی تبعیت نموده و مطابق آن تنظیم گردد.

در این نوع قراردادها، شخص دورکار در حقیقت یک پیمانکار محسوب شده که شرط خاصی برای حضور فیزیکی در محل مشخص شده یا همان کارگاه کارفرما ندارد.

در اغلب پروژه‌ها، فرد پیمانکار با شرط دورکاری، کار یا پروژه مورد نظر را قبول می کند و موظف می‌گردد در بازه زمانی تعیین شده از ناحیه کارفرما، کار یا پروژه تعیین شده را انجام دهد.

در این نوع قراداد مطابق توافق طرفین قرارداد و شرایط خاص نوع کار تعیین شده ، تحویل پروژه به صورت حضوری یا غیر حضوری خواهد بود.

با عنایت به مسایل مطرح شده، این سامانه حقوقی برای مخاطبان خود جهت انجام مشاوره یا طرح هرگونه دعوا در کلیه مسایل مربوط به قراردادهای دورکاری، بستری را مهیا کرده تا طرفین دعوا به راحتی بتوانند وکیل یا مشاوران حقوقی خود را در موضوع مربوطه انتخاب نمایید.

آیا قانونگذار از قراردادهای تنظیم شده در قالب دورکاری حمایت می‌کند؟

همان گونه که اشاره شد، کلیه قراردادهای دورکاری را می‌توان به هر یک از دو روش های شرح داده شده فوق تنظیم کرد و در هر دو صورت، متن قرارداد دورکاری باید مطابق با نوع قرارداد تنظیم گردد. مثلا اگر نیروی انسانی استخدام می‌گردد، قرارداد باید دقیقا مطابق با قانون کار باشد.

متن های قرارداد دورکاری استخدامی اداره کار، نباید با مفاد و مصوب قانون کار مغایرت داشته باشد. از سوی دیگر قرارداد دورکاری در قالب پیمانکاری، براساس ماده 10 قانون مدنی که به آزادی قراردادها اشاره دارد، کاملا درست و معتبر می‌باشد.

همچنین نوع دیگری از قرارداد دورکاری هست که مربوط به کارمندان سازمان‌های دولتی بوده و در این خصوص، در سال های گذشته آیین نامه‌ای در قالب آیین نامه قوانین دورکاری توسط دولت تصویب گردیده است که کارمندان دولت مطابق با این آیین نامه، می‌توانند از مزایای دورکاری بهره‌مند گردند.

با این تفاسیر قانون گذار به جد از قراردادهای دورکاری حمایت همه جانبه نموده و آن را محترم می‌شمارد.

قراردادهای دورکاری معمولا در چه موضوعاتی تنظیم می‌گردد؟

معمولا موضوعات این گونه قرارداد‌ها، وظایفی است که کارفرمایان برای کارگران یا کارمند دورکار در نظر می‌گیرند. درصورتی که این شرح وظایف دارای تنوع بالایی باشد، ضروری است که به متن قرارداد نیز پیوست گردد.

بررسی دقیق حسن انجام کار و به عبارتی مدیریت فعالیت کارمندان، مطابق وظایفی است که به آن‌ها سپرده شده است. در این قسمت از قرارداد، باید به صورت صریح و کاملا روشن از وظایفی صحبت به میان آید که کارمند به عهده گرفته است و در مجموع، عنوان شغلی کارمند، ملاک اصلی برای تعیین موضوع قرارداد و شرح وظایف او می‌باشد.

در صورتی که قرارداد به صورت پیمانکاری تنظیم شود، باید موضوع پرو‌ژه را به عنوان موضوع قرارداد در نظر گرفت و کارفرما باید دقیقا معین نماید که از پیمانکار دورکار چه شرح وظایف یا چه خدماتی می‌خواهد. در این شرایط پیمانکار دورکار نیز مکلف است مطابق سفارش کارفرمای خود عمل  نماید.

حق الزحمه یا حقوق دورکار بر چه مبنا یا معیاری تعیین می‌گردد؟

طبق قانون کار ایران، هیچ تفاوتی  برای کار در محل کار و یا در منزل پیش‌بینی نشده است. پس فردی که در منزل کار می‌کند مثل کسی است که به صورت فیزیکی در موسسه یا شرکتی به صورت حضوری مشغول به کار است و از حقوق و مزایا برخوردار است.

مطابق قانون کار، کارفرمایان مکلف هستند تمام حقوق کارمند دورکار خود را بپردازند. البته حق الزحمه و دستمزد نیروی دورکار، بر طبق نرخ حقوق پایه‌ای محاسبه می‌گردد که توسط اداره کار به صورت سالانه اعلام خواهد شد.

در مقابل برای کارکنان دورکار پیمانی، نرخ ثابتی در خصوص دستمزد آن ها وجود ندارد. در این نمونه قراردادها، حق الزحمه نیروی کار، با توافق طرفین قرارداد تعیین می‌‌گردد.

کارفرما قادر است شرط کند که در پایان کار و بعد از تایید نهایی حسن انجام کار، حق الزحمه و دستمزد توافق شده را پرداخت خواهد نمود. معمولا دستمزد نیروی دورکار پیمانی، به صورت مرحله‌ای پرداخت می‌گردد و به این ترتیب که بعد از تایید هر مرحله از پروژه، درصدی از حق الزحمه تعیین شده، پرداخت خواهد شد.

پیشنهاد می گردد به دلیل جوانب متعدد و بعضا پیچیده دعاوی مربوط به کارگر و کارفرما در قراردادهای دورکاری، لطفا قبل از هرگونه طرح دعوا یا دفاع از ادعاهای انتصابی، اطلاعات کامل و مورد نیاز را در این خصوص کسب نمایید.

طرفین قرارداد دورکاری متعهد به انجام چه تعهداتی در قرارداد هستند؟

هر کدام از طرفین قرارداد، با حضور و تایید قرارداد مکلف هستند تعهداتی را به انجام رسانند. این تعهدات یا در خصوص تکالیفی است که به عهده گرفته‌‌اند یا به محرمانگی اطلاعاتی ربط دارد که تحت اختیار او قرار دارد.

حُسن انجام کار نیز از اساسی‌ترین تعهدات نیروهای دورکار به شمار می‌آید. هرگونه سهل انگاری و یا کوتاهی در انجام هر یک از این تعهدات قراردادی، به هر یک از طرفین معامله اختیار فسخ خواهد داد.

چه ضمانت اجراهایی در قراردادهای دورکاری در نظر گرفته می‌شود؟

کارفرمایان قادرند به منظور ضمانت حسن ‌انجام‌ کار، از کارگران دورکار خود سفته یا چک مطالبه نمایند. این اوراق تجاری که به دلیل ضمانت از کارمند اخذ می‌گردد، و معمولا راهی برای مجاب نمودن کارمند در اجرای دقیق وظایف او محسوب می‌شود.

در متن قرارداد نیروی دورکار، می‌توان به وجه التزام تعیین شده اشاره نمود. یعنی در صورتی که کار تعیین شده یا پروژه در بازه زمانی مشخص شده تحویل کارفرما نگردد، نیروی دورکار، به ازای هر روز تاخیر در انجام کار، مکلف به پرداخت خسارت قراردادی خواهد بود.

آیا انعقاد قرارداد دورکاری نیازی به امضای طرفین دارد؟

یکی از سوالات متداولی که در خصوص قرارداد دورکاری، مطرح می‌گردد در مورد نحوه امضای این قرارداد است. برای عقد این قرارداد، دو طرف قادرند پیش از شروع به کار، در یک جلسه حضوری نسبت به انعقاد قرارداد و امضای آن اقدامات لازم را به عمل آورند.

اگر شرایط لازم برای حضور طرفین در یک مکان برای امضا و تبادل قرارداد مهیا نشود، این امکان برای طرفین وجود دارد که قرارداد را  از طریق پست برای یکدیگر ارسال نمایند.

آیا قرارداد دورکاری قابل فسخ است؟

جواب این سوال مثبت است و قرارداد دورکاری را نیز با وجود شرایطی می‌توان فسخ نمود. در مجموع چند شرط برای فسخ قرارداد دورکاری در نظر گرفته می‌شود. مثلا اگر قرارداد دورکاری برای اجرای موضوع معینی تنظیم گردیده باشد، به هنگام اتمام موضوع قرارداد، قرارداد دورکاری هم به پایان خواهد رسید.

همچنین اتمام مدت قرارداد، اخراج کارمند، بازنشستگی، استعفای کارمند، از کار افتادگی و یا در صورت توافق جداگانه از سوی طرفین را می‌توان از دیگر دلایلی برشمرد که با استناد به آن‌ها قرارداد به اتمام می‌رسد.

لازم به توضیح است، عللی همچون عدم انجام تعهدات، مشکلات اخلاقی، و موارد مشابه دیگر، می‌تواند دلیل اخراج کارگر باشد. و کارفرما بدون علت نمی‌تواند کارمند را اخراج نماید و باید کلیه حقوق او را تا پایان قرارداد پرداخت کند.

در قرارداد دورکاری پیمانی، دو طرف قرارداد قادرند به خواست خود، شرایط خاصی را برای فسخ قرارداد مشخص نمایند که در صورت بروز هر کدام از این شرایط، امکان فسخ قرارداد وجود خواهد داشت. البته لازم به ذکر است هر زمانی که پروژه مورد نظر به اتمام برسد، قرارداد نیز به اتمام خود خواهد رسید.

ضمنا کارفرما می‌تواند زمان مشخصی را برای تایید پروژه دریافتی تعیین نماید. این بازه زمانی برای تایید حسن انجام کار و تایید کیفیت پروژه دریافتی خواهد بود. بعد از تایید نهایی، تمام حقوق قانونی‌ نیروی دورکار پیمانی پرداخت می‌شود و کارفرما با او تصفیه حساب می‌کند.

 چه مدارکی برای طرح دعوا در مراجع قانونی کار در دفاع از قراردادهای دورکاری مورد نیاز است؟

شما باید کلیه اسناد و مدارکی که دلالت بر وجود رابطه کاری و همچنین وقوع تخلفات صورت گرفته را دارد، از جمله گزارش اداره بیمه تامین اجتماعی، تامین دلیل توسط کارشناس رسمی دادگستری، سند قرارداد، فیلم، عکس و شهادت شهود یا هر دلیل و مدرکی که دلالت بر ادعاهای شما و همچنین وجود رابطه کاری داشته باشد را باید به پیوست، ضمیمه پرونده نمایید و آن‌ها را به همراه لایحه دفاعیه حتما به دادگاه ارائه دهید.

توجه داشته باشید که بر اساس قانون، برای اثبات هر دعوایی از سند، اقرار، شهادت، قسامه و سوگند می توان استفاده کرد هر چند علم و آگاهی کارکنان رسیدگی کننده در مراجع کار نیز در بسیاری از پرونده ها بی تاثیر نیست.

البته انجام یک مشاوره خوب و متناسب با مسیر دعوای پیش بینی شده، می تواند استفاده از ادله و راهکار منطقی تری را برای شما مشخص نماید.

برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه و دریافت مشاوره حقوقی، می‌توانید با کارشناسان و مشاورین ما در سامانه وکالت کار 24 ارتباط برقرار نمایید و از راهنمایی آن ها بهره مند شوید.

طرح شکایت از کارفرما در خصوص اختلافات ناشی از قرارداد های دورکاری چقدر زمان می‌برد؟

در صورت اثبات ادعاهای انتصابی در جریان پرونده های اداره کار، می توان عنوان کرد که طرح دعوا در مسایل مربوط به روابط کارگر و کارفرما نیز کمی زمان‌بر است و با عنایت به مراحل مختلف رسیدگی به این دعاوی از جمله مرحله هیات تشخیص، هیات حل اختلاف و مرحله تجدیدنظر در دیوان عدالت اداری و همچنین برخی دعاوی که در صلاحیت دادگاه ها و دادسراهای کیفری هستند، می‌توان گفت که تخمین زمان شروع و خاتمه طرح شکایت به هیچ وجه قابل پیش بینی دقیق نیست و رسیدگی به دلایل کارگران و کارفرمایان، احتمال زمان‌بر شدن آن را افزایش می دهد.

آیا برای طرح شکایت در مراجع قضایی اداره کار، نیاز به استفاده از خدمات وکیل داریم؟

به کرات اشاره کرده ایم هر موضوع حقوقی یا کیفری وهمچنین مسایل مربوط به دعاوی قانون تامین اجتماعی و قوانین کار، حتی اگر از دیدگاه برخی افراد موضوعات ساده و پیش پا افتاده‌ای باشد، پیچیدگی های خاص خود را از منظر یک حقوقدان داراست، که موضوع شکایت در مراجع قانون کار نیز از آن مستثنی نیست.

طرح دعوا در مسایل مربوط به قوانین کار دارای قوانین و مقررات خاصی است که اشخاص عادی اطلاعات بسیار اندکی در مورد آن‌ها دارند. مشاوران و وکلای دادگستری افرادی هستند که در این زمینه، دارای بینش، تخصص و آگاهی کاملی بوده و می‌توانند در رسیدگی به این نوع پرونده ها، خصوصا موضوعات اشاره شده، گره گشای موکل خود باشند.

از مهم‌ترین مزایای استفاده از وکلای دادگستری: صرفه جویی در وقت و هزینه، رسیدن به نتیجه دلخواه و مطلوب در کمترین زمان ممکن، رهایی از رفت و آمدهای متوالی، وقت گیر، چالش برانگیز و استرس زا به مراجع قضایی، تامین و حفظ حق و حقوق موکل در پروسه رسیدگی به دعاوی مربوط به قانون کار خواهد بود.

اگر می خواهید طرح دعوا یا دفاع شما در خصوص موارد یاد شده به نتیجه مطلوبی برسد و حقوق از دست رفته تان را به دست آورید، به شما توصیه می کنیم که با یک وکیل مجرب در این حوزه حتما مشورت کنید.

نحوه تنظیم دادخواست و پشتیبانی به چه صورت خواهد بود؟

مطمئنا مطرح کردن هر شکایتی در زمینه روابط قانون کار ، به فراخور خود مستلزم پرداخت هزینه هایی خواهد بود. در پرونده ها مختلف دیده شده که خواهان پرونده بعد از پرداخت تمام هزینه ها، بدلیل نقص در مدارک یا عدم توجه به محتویات پرونده برای ارائه استدلال‌های قوی چه در مقام دفاع و چه در مقام مطالبه حق، دادخواستش با قرار رد مواجه و علاوه بر هدر رفت هزینه، زمان زیادی را نیز صرف فعالیتی بیهوده نموده است. مطمئن باشید حضور و همراهی یک وکیل توانمند، قطعا نتیجه پرونده شما را دگرگون خواهد کرد.