راهنمای مقاله
معمولا یکی از معضلاتی که کارگران هنگام مراجعه به هیئت‌های تشخیص اداره کار برای دریافت حقوق و مزایا با آن مواجه هستند، مسئله اثبات وجود رابطه کارگری و کارفرمایی است. مطابق قانون کار قانون‌گذار رابطه کارگری و کارفرمایی را در دو رکن اصلی خلاصه نموده است.
اولین معیار وجود این رابطه، دستور گرفتن و معیار دوم دریافت مزد کارگر از کارفرما می باشد. همانگونه که در سایر مقالات مرتبط نیز ذکر گردیده، کارگر از لحاظ قانون کار به فردی گفته می شود که به هر عنوان در ازای دریافت حق السعی که شامل حقوق، مزد، سهم سود و سایر مزایای مرتبط است به درخواست کارفرما به انجام فعالیت کاری مشغول می‌شود.
بنابراین پرداخت کردن یا مطالبه حق و حقوق کارگران در مراجع قضایی اداره کار منوط به احراز رابطه کارگری و کارفرمایی توسط مرجع رسیدگی کننده خواهد بود و همچنین اثبات وجود این رابطه با خود کارگر می‌باشد.
در همین مورد ماده ۸۷ آیین نامه دادرسی کار بیان داشته: ارائه نمودن مدارک و دلایل دال بر وجود رابطه کار فی مابین طرفین قرارداد و همچنین میزان مزد و مزایای بالاتر از حداقل قانونی و میزان سابقه کار در کارگاه‌ها به عهده کارگران بوده و ارایه مدارک و دلایل دال بر پرداخت حقوق و مزایای مذکور و یا عدم شمول مقررات قانون کار به رابطه طرفین به عهده کارفرمایان است.
ضمنا دلایل اثبات این رابطه نیز در ماده ۸۲ همین آیین نامه به روشنی تصریح گردیده که به ترتیب شامل اقرار، اسناد و امارات می باشد. در حالی که بسیاری از کارگران، برای اثبات رابطه کاری خود با کارفرما به استشهادیه محلی استناد می‌نمایند که لازم است در همین‌جا متذکر شویم با وجود این که آیین‌نامه کار شهادت را نیز در حد یک اماره پذیرفته است، ولی رویه عملی مراجع کار، گواهی شهود را در همین حد هم نپذیرفته و قابل استناد نیز نمی‌دانند.
مطابق قانون، واژه کارگر به چه شخصی اطلاق می‌شود؟
مطابق با قانون کار، کارگر به شخصی خطاب می‌گردد که به تقاضای کارفرما و در ازای دریافت مبلغی به عنوان حقوق و دستمزد برای او کار می‌کند. پس شغل کارگری هر شغلی را شامل می‌شود به شرطی که، کار به درخواست شخصی که کارفرماست انجام گیرد.
در حقیقت شغل کارگری هم در بخش خصوصی و غیردولتی انجام می‌پذیرد و هم در مواردی در بخش دولتی که برای انجام برخی امور خود قرارداد با کارگر منعقد می‌نماید. در مجموع کلیه مشاغل کارگری تابع قانون کار و تأمین اجتماعی هستند.
طبق همین ماده می‌توان برداشت کرد که کارفرما هم کسی است که تلاش و کار کارگران در نهایت در راستای منافع او انجام می‌گیرد و این فرد می‌تواند نماینده و مدیرانی نیز داشته باشد که به جای او به اداره امور کارخانه و یا کارگاه رسیدگی نمایند.
برای طرح دعوا علیه کارفرمایان در مراجع کار در مرحله اول نیاز به اثبات و احراز وجود رابطه کارگری است و این رابطه باید با دلایل و مدارکی که در ادامه به آن خواهیم پرداخت احراز خواهد شد.
پس مسولان و مدیران و در مجموع همه کسانی که عهده‌دار اداره کارخانه یا کارگاه و غیره هستند، به نوعی نماینده کارفرما محسوب می‌گردند و کارفرمایان مسئول تعهداتی خواهند بود که این نمایندگان در قبال کارگر به عهده می‌گیرند.
برای اثبات رابطه کارفرمایی و کارگری نیاز به ارائه دلایل و مدارک قانع کننده به مرجع رسیدگی است که ممکن است شامل سند قرارداد کار، مدارک مربوط به بیمه تامین اجتماعی که نمایان‌گر سابقه بیمهای کارگر است، واریزی‌ها و فیش حقوق کارگر،گزارش بازرسان اداره کار و سایر دلایل و مدارک لازم برای احراز این رابطه که شامل کارت ورود و خروج و کلیه مدارکی که تأیید کننده حضور کارگر در کارگاه باشد.
چه اختلافاتی را می توان با احراز رابطه کارگری از طریق مراجع قضایی قانون کار پیگیری کرد؟
اگر شما هم از آن دسته کارگران مشغول به کار هستید و یا در گذشته در استخدام کارفرما بوده‌اید و در حال حاضر به مشکلی با او مواجه شده‌اید، به عنوان مثال کارفرما از پرداخت حقوق شما خودداری می‌نماید یا آن را با تأخیر به حساب شما واریز می‌کند یا اصلا حق بیمهای برای شما رد نمی‌کند و یا بر اساس قوانین کار با شما رفتار نمی‌نماید اختلافات بین شما با کارفرما دعوای کار و منطبق با قانون کار محسوب می‌گردد.
اولین قدم برای اینکه شما بتوانید در اداره کار شکایت خود را مطرح نمایید، این است که نشان دهید برای همین کارفرما و تحت اوامر او به کار مشغول بوده‌اید. در واقع شما در اولین گام باید رابطه کارگری و کارفرمایی خود را به اثبات برسانید تا وارد گام بعدی رسیدگی یا طرح شکایت شوید.
اثبات رابطه کارفرمایی و کارگری هم در سازمان تامین اجتماعی، زمانی‌که کارفرما شما را بیمه نکرده و یا از مزایای بیمه تأمین اجتماعی هیچ بهره‌مندی و استفاده‌ای نداشته‌اید لازم و ضروری است و هم در مراجع قضایی اداره کار برای دفاع از حق و حقوقتان مطابق با قانون کار.
لازم به توضیح است، در هرحال اثبات رابطه کارگری و کارفرمایی راحت نیست و معمولا کارفرمایان با عدم عقد قرارداد کتبی و کتمان این رابطه کاری و در نهایت پرداخت دستی و نقدی دستمزد و راه‌های دیگر، سعی در فرار از این موضوع و به تبع آن فرار از بار مالی و تعهدات قانونی ناشی از اثبات رابطه کارگری و کارفرمایی دارند.
بر طبق تعاریف ارائه شده، در صورتی که کارگری بخواهد رابطه کارگری و کارفرمایی خود را اثبات کند و برای احقاق حق و حقوق خویش طرح شکایت انجام دهد. مخاطب دادخواست او کارفرما است نه اداره کنندگان کارگاه یا سر کارگر و غیره.
چه دلایلی را می توان برای اثبات رابطه کارگری و کارفرمایی به مراجع کار ارائه داد؟
همانگونه که ذکر شد در مقام یک کارگر، برای مراجعه به نهادهای احقاق حقوق شغلیتان باید در گام اول، رابطه کاری خود با کارفرما را احراز کنید و اگر کارفرمای شما اقرار دارد که شما کارگر او بوده‌اید یا همچنان کارگر او هستید، دیگر نیازی به اثبات رابطه کاری نیست و صرف اقرار ایشان کفایت می کند.
اما چنانچه کارفرما این مطلب را قبول نمی‌کند یا شما اقرارنامه‌ای از او در دست ندارید، راه های متنوع دیگری برای اثبات این رابطه کاری وجود دارد که در ادامه به صورت کامل به آن ها خواهیم پرداخت:
قرارداد کتبی کار
آسان‌ترین و بی دردسرترین راه برای اثبات اینکه کارگر در چه تاریخی و تحت چه معیارها و شرایطی برای چه شخصی کار می کرده، قراردادی است که بین شما برای انجام کار برای کارفرما منعقده شده‌است.
سابقه بیمه
در صورتی که شما توسط کارفرما بیمه شده باشید، قادر خواهید بود سوابق بیمهای خود را از سازمان تأمین اجتماعی مطالبه کرده و گواهی تصدیق شده آن را هم برای اثبات رابطه کاری به مرجع رسیدگی کننده ارائه دهید.
خوشبختانه با تصویب برخی مقررات در این زمینه، در صورت تایید عدم پرداخت بیمه کارگر، کارفرمای مربوطه موظف به پرداخت جریمه سنگین به اداره کار و رفاه اجتماعی خواهد بود.
واریز حقوق و فیش حقوقی
در صورتی که هیچ یک از دو مورد فوق را در دست نداشتید، گواهی یا پرینت بانک مبنی بر واریز مبلغی مشخص به حسابتان در زمان‌های حضور در کارگاه از سوی کارفرما، یا وجود فیش حقوقی در همین رابطه، می تواند از موارد اثبات رابطه کارگری و کارفرمایی باشد حتی اگر که این واریزها از طریق شماره چک هایی در هر ماه یا فواصل زمانی صور‌ت‌گرفته باشد.
در این شرایط شما باید پرینت حساب بانکی خود را که به تایید بانک عامل رسیده، تهیه کرده و یا فیش های حقوقی خود را برای ارائه جهت اثبات رابطه کارگری و کارفرمایی به مراجع اداری وزارت کار ارائه نمایید.
بازرسی از کارگاه
با درخواست کتبی شما، بازرسان سازمان تأمین اجتماعی امکان حضور و مراجعه به محل کارگاه یا شرکت و بررسی موارد ادعایی شما را جهت احراز رابطه کاری دارند.
مدارک مثبته
یک سری مدارک وجود دارد که می‌توانند برای اثبات رابطه کاری شما مفید واقع شود و به احراز این رابطه کمک کند. مثلا کارت شناسایی، کارت حضور و غیاب، نامه نگاری‌ها و غیره.
حضور و غیاب در کارگاه
در صورتی که شما برای انجام ورود و خروجتان در محل کارگاه سیستم کارت حضور و غیاب دارید یا نام خود را در دفتر ثبت حضور و غیاب وارد می کرده‌اید یا با اثر انگشت ورود و خروج خویش را ثبت می‌نمودید و غیره، ارائه مدرک از این مسائل و موضوعات می‌تواند در اثبات این رابطه به شما کمک کند.
وجود نامه هایی با نام شما
وجود نامه های افزایش حقوق، درخواست مرخصی، درخواست انتقالی، معرفی نامه، فاکتور خرید و فروش اجناس، مطالبه وام، نمایندگی و در مجموع هر نامه‌ای که هویت شما در آن ذکر شده باشد و رد یا تأیید شدن درخواست شما توسط محل کارتان در آن درج گردیده باشد و یا با سربرگ کارگاه یا شرکت مهر و امضا شده باشد، می تواند بیان‌گر کار شما برای آن کارفرما باشد.
کارت بهداشت
کارت یا مجوزهای بهداشتی صادره توسط اداره بهداشت محیط کار که برای برخی کارگران صادر می‌گردد و یا معاینات پزشکی قبل از استخدام نیز می‌تواند از قراین مثبته احراز رابطه کاری باشد.
همانگونه که قبلا نیز ذکر شد این موضوع را هم در نظر داشته باشید که استشهادیه هم یکی از راه‌های اثبات ادعا است اما در عمل و رویه حاکم در مراجع کار، اداره کار چندان توجهی به این استشهادیه‌ها ننموده و به آن ترتیب اثر نمی دهد.
شروع مراحل تحقیق از کارفرما با طرح شکایت کارگر
پس از تکمیل یا به دست آوردن مدارک و مستندات فوق و اثبات و احراز رابطه کارفرمایی و کارگری فی مابین خویش، در نهایت برای شکایت از کارفرما، کارگر باید با همراه داشتن مدارک شناسایی خود، به واحد تشخیص اداره کار مربوطه مراجعه نمایید و شکایت خود را از کارفرما در عناوین مشخص مطرح نماید.
واحدهای اداره کار در بدو امر از طریق سازش و یا ارجاع امر به هیات های تشخیص و حل اختلاف کارگری به دعاوی میان کارفرمایان و کارگران و مسائل و اختلافات کاری کارگران مانند نپرداختن حقوق کارگر و حق بیمه، اخراج غیر موجه یا موجه و به طور کل تخطی از قوانین و قرارداد کار رسیدگی خواهد کرد.
در صورتی که کارفرما شما را بیمه نکرده باشد و برای دریافت بیمه خواهان اقدام علیه کارفرما هستید، می توانید مدارک مربوطه را پس از احراز و اثبات رابطه کارگری و کارفرمایی به سازمان تأمین اجتماعی نیز ارائه کنید.
حل و فصل اختلافات کارگری در هیات تشخیص
معمولا هنگامی که روابط شغلی بین کارگر و کارفرما به پایان خود می‌رسد، مخصوصا زمانی‌که پایان این رابطه با کدورت و دلخوری یا اخراج همراه است، شاهد شکل گیری دعاوی کارفرمایی و کارگری برای احقاق حقوق تضییع شده خواهیم بود. اینجاست که پای شکایت به هیات تشخیص اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی و اجرای رای آن به میان می‌آید.
تصمیم‌گیری و رسیدگی در خصوص دعاوی و اختلافات ناشی از اختلاف شخصی یا فردی بین کارفرما و کارگر یا کارآموز از طریق نهادی تحت عنوان هیات‌های تشخیص و حل اختلاف ماده ۱۵۷ قانون کار انجام خواهد شد.
اختلافات بین کارگر و کارفرما چنانچه دارای شرایط ذیل باشند در این مرجع قابل طرح و رسیدگی است:
- ناشی از اجرای قانون کار و سایر مقررات کار، موافقتنامه‌های کارگاهی، قرارداد کارآموزی، یا پیمان‌های دسته‌جمعی کار باشد.
- صلح یا سازشی بین طرفین رخ نداده باشد.
رسیدگی در این مراجع دو مرحله‌ای است. مرحله بدوی و تجدیدنظر، که رسیدگی مرحله بدوی آن در هیات تشخیص و مرحله تجدیدنظر آن در هیات حل اختلاف کار انجام می‌شود.
این دو مرجع رسیدگی کننده، هردو مرجع اختصاصی اداری هستند و از نهادهای زیر‌مجموعه قوه مجریه به حساب می‌آیند و در حقیقت جزئی از ساختار تشکیلاتی و بدنه دولت هستند و صلاحیت ذاتی رسیدگی به بسیاری از اختلافات کارگران با دولت را عهده‌دار می‌باشند.
هنگامی که هیات تشخیص در مورد موجه بودن یا نبودن اخراج یک کارگر، اظهار نظر می‌نماید، این مرجع در صورت عدم موافقت با اخراج کارگر، نسبت به دستمزد معوقه او، رای لازم را صادر خواهد کرد.
در صورتی که به تقاضای یکی از طرفین و تایید هیات تشخیص، تصمیم‌گیری نهایی منوط به تحصیل نظر یا جلب نظر کارشناس باشد، هیات تشخیص با تعیین مهلت مراتب را به ذی‌نفع اعلا‌م خواهد کرد تا پس از پرداخت هزینه کارشناس، موضوع به کارشناسی ارجاع گردد.
نپرداختن هزینه کارشناسی در مدت زمان مقرر، به معنی صرف‌نظر کردن ذی‌نفع از استناد به سند مورد ادعا خواهد بود.
پس از پایان رسیدگی، هیات تشخیص به اتفاق آراء یا به اکثریت، اقدام به صدور رای خواهد کرد. چنانچه اقلیت هم نظری در این خصوص داشته باشند، این نظر نیز در صورتجلسه قید خواهد شد.
رای هیات تشخیص اداره تعاون، کار و رفاه به خوانده ابلاغ شد. صدور رای به‌تنهایی، کارگر را به حق وحقوق خود نمی‌رساند. این رای باید اجرا گردد. با وجود اینکه رسیدگی به اختلاف بر عهده هیات تشخیص وزارت کار بوده است، در مواردی ممکن است اجرای رای به عهده دادگاه ها واگذار شود.
محاکم دادگستری علاوه بر اجرای آرای صادره از دادگاه‌های دادگستری، آرای صادره از هیات تشخیص و هیات حل اختلاف را نیز اجرا می‌کنند، بدین صورت که اگر رای قطعی به سود کارگر صادر شود ولی کارفرما از آن تبعیت نکند با درخواست کارگر، عین رای برای اجرا به دادگستری مربوطه ارسال خواهد شد.
با توجه به توضیحات ارائه شده ، چنانچه هنوز با سوالات و مشکلاتی در این زمینه رو به رو هستید، می توانید با مشاورین ما که به تمام وقت آماده پاسخگویی به شما عزیزان می باشند تماس برقرار نموده و پاسخ سوالات خود را در کوتاه ترین زمان ممکن دریافت نمایید.
چه مدارکی برای طرح دعوا یا دفاع از آن در مراجع قانونی اداره کار مورد نیاز است؟
همانگونه که در ابتدای مطالب ذکر شد کلیه اسناد و مدارکی که دلالت بر وجود رابطه کارگری دارد، از جمله گزارش اداره بیمه تامین اجتماعی، سند قرارداد و یا هر دلیل و مدرکی که دلالت بر وجود این رابطه داشته باشد باید به پیوست، ضمیمه پرونده گردد.
همانگونه که قبلا نیز ذکر شد، در طرح دعوا یا هر ادعایی، شما باید تمامی مدارک و مستنداتی را که دلالت برحقانیتتان دارد، در صورت نیاز به دادگاه ارائه کنید و آنها را به همراه لایحه دفاعیه حتما ضمیمه پرونده نمایید.
توجه داشته باشید که بر اساس قانون، برای اثبات هر دعوایی از سند، اقرار، شهادت، قسامه و سوگند می توان استفاده کرد هر چند علم و آگاهی کارکنان رسیدگی کننده در مراجع کار نیز در بسیاری از پرونده ها بی تاثیر نیست.
البته انجام یک مشاوره خوب و متناسب با مسیر دعوای پیش بینی شده، می تواند استفاده از ادله و راهکار منطقی تری را برای شما مشخص نماید.
طرح و پیگیری دعوا یا دفاع از آن در مسایل مربوط به کارگر و کارفرما چقدر زمان میبرد؟
در صورت اثبات ادعاهای انتصابی در جریان پرونده های اداره کار، می‌توان عنوان کرد که طرح دعوا در مسایل مربوط به روابط کارگر و کارفرما نیز کمی زمان‌بر است و با عنایت به مراحل مختلف رسیدگی به این دعاوی از جمله مرحله هیات تشخیص، هیات حل اختلاف و مرحله تجدیدنظر در دیوان عدالت اداری، می توان گفت که تخمین زمان شروع و خاتمه طرح شکایت به هیچ وجه قابل پیش بینی دقیق نیست و رسیدگی به دلایل کارگران وکارفرمایان، احتمال زمان بر شدن آن را افزایش می دهد.
البته همانگونه که قبلا نیز ذکر شد، پیشگویی زمان در پرونده های حقوقی و کیفری در هر زمینه ای، در اغلب مواقع کاملا دقیق نیست. ولی مطمئنا کارشناسان و وکلای شاغل در حوزه قوانین اداره کار، با تجربه ای که در پیگیری و انجام پرونده های مختلف در این مقوله کسب نموده‌اند، می‌توانند بهترین و سریع ترین مسیر را برای شما انتخاب نمایند.
برای جلوگیری از رد درخواست خود در مراجع قضایی اداره کار، می توانید قبل از طرح آن، حتما با مشورت گرفتن از یک وکیل در حوزه فعالیت فوق، مسیر موفقیت پرونده خود را بررسی نمایید.
آیا طرح دعوا در موضوعات روابط کارگران و کارفرمایان نیاز به استفاده از خدمات وکیل دارد؟
به کرات اشاره کرده ایم هر موضوع حقوقی یا کیفری و همچنین مسایل مربوط به روابط کارگران و کارفرمایان، حتی اگر از دیدگاه برخی افراد موضوعات پیش پا افتاده‌ای باشد، پیچیدگی های خاص خود را از منظر یک حقوقدان داراست، که موضوع دعاوی کارگران و کارفرمایان نیز از آن مستثنی نیست.
طرح دعوا در مسایل مربوط به روابط کارگران و کارفرمایان دارای قوانین و مقررات خاصی است که اشخاص عادی اطلاعات بسیار اندکی در مورد آنها دارند. مشاوران و وکلای دادگستری افرادی هستند که در این زمینه، دارای بینش، تخصص و آگاهی کاملی بوده و می توانند در رسیدگی به این نوع پرونده ها، خصوصا موضوعات اشاره شده، گره گشای موکل خود باشند.
از مهم‌ترین مزایای استفاده از وکلای دادگستری: صرفه جویی در وقت و هزینه، رسیدن به نتیجه دلخواه و مطلوب در کمترین زمان ممکن، رهایی از رفت و آمدهای متوالی، وقت گیر، چالش برانگیز و استرس زا به دادگاه، تامین و حفظ حق و حقوق موکل در پروسه رسیدگی به دعاوی مربوط به قانون کار خواهد بود.
اگر می‌خواهید طرح دعوا یا دفاع شما در خصوص موارد یاد شده به نتیجه مطلوبی برسد و حقوق از دست رفته‌تان را به دست آورید، به شما توصیه می کنیم که با یک وکیل مجرب در این حوزه حتما مشورت کنید.
سلام
وقت شما بخیر
همان‌طور که اطلاع دارید در شرکت‌های خصوصی معمولا مبلغ حقوق ثبت شده در قرارداد با مبلغ واریزی به حساب کارگر متفاوت است.
آیا اثبات مبلغ دقیق حقوق کارگر از طریق فیش حقوقی و پرینت حساب بانکی امکان پذیر است؟
متشکرم