خدمات رفاهی کارگران و کارمندان طبق قانون چگونه است؟

امکانات و خدمات رفاهی که به کارگران و کارمندان تعلق می­‌گیرد، موجب افزایش انگیره و کیفیت کاری آن­‌ها می شود. امکانات و خدمات رفاهی به بخش‌­های مختلفی تقسیم می‌شود. در قانون کار، فصل هشتم به تمامی این موارد پرداخته شده است.

قبل از پرداختن به خدمات رفاهی کارگران و کارمندان، ابتدا تعریفی تعریفی از رفاه خواهیم کرد. تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید تا از تمامی خدمات رفاهی مربوط به کارگران و کارمندان مطابق با قانون، اطلاعات کامل به دست آورید.

رفاه به چه معناست؟

به طور کلی، منظور از رفاه این می باشد که زندگی چگونه می­‌گذرد. در واقع، رفاه شامل تمام چیزهایی می‌­شود که برای هر انسانی مهم می‌­باشد.

همچنین به این معناست که زندگی هر فردی، چگونه به پیش می­‌رود. رفاه تنها در رابطه با خوشبختی و سلامتی معنا نمی‌­شود. بلکه به معنای زندگی کردن با حداکثر پتانسیل نیز می­‌باشد.

در گذشته، در اغلب محیط‌­های کاری، کسی خود را مسئول حمایت از کارگران و یا افزایش رفاه آن­‌ها در خارج از محدوده­ پاداش و مزایا، نمی­‌دانست اما امروز، اغلب محیط­‌های کاری که قصد رقابت با یکدیگر را دارند، می‌دانند که نمی‌­توان به وضعیت گذشته اکتفا کرد.

امروزه کارگران و کارمندان از کارفرمایان و رهبران خود، انتظار حمایت برای افزایش رفاه زندگیشان را دارند. به همین دلیل، رهبران می­‌بایست هم به رفاه و ارائه خدمت رفاهی در افزایش انگیزه­ کارگران و کارمندان توجه داشته و هم آن که وجود چنین پارامترهایی را نیز بهبود ببخشند.

به عبارت دیگر، رابطه­ میان کارگر یا کارمند با کارفرما، رابطه‌‌­ای دو طرفه می­‌باشد. ارائه­ خدمات رفاهی از طرف رهبران و کارفرمایان، موجب تقویت این رابطه­ دوطرفه می­‌شود.

اگر از کارگران و کارمندانی که در انجام امور سستی می‌­کنند، چشم‌پوشی کنیم، هیچ کارفرمایی مایل نیست که کارکنان خود را از دست بدهد. به همین دلیل به دنبال راهکارهایی است که کارکنان خود را به محل کار وفادار نماید.

چرا که افزایش رضایت‌مندی کارکنان، بازدهی در محل کار را افزایش داده، در نتیجه رونق کسب و کار نیز بالا می‌­رود. خدمات رفاهی کارگران و کارمندان، یکی از مواردی است که به افزایش رضایت‌مندی کارکنان، کمک می‌­نماید.

خدمات رفاهی کارگران و کارمندان به چه معناست؟

خدمات رفاهی کارگران و کارمندان به معنای کلیه خدماتی است که یک سازمان، اداره و یا شرکت در راستای رفاه کارکنان خود می‌­تواند به کار گیرد.

خدمات رفاهی می­‌تواند امکاناتی نظیر امکانات برای سلامت جسمی و روحی، امکانات برای آموزش، امکانات برای فراهم کردن مایحتاج زندگی کارکنان، شامل شود.

لازم به ذکر است که برخی از شرکت­‌ها یا اداره­‌ها، خود مسئولیت ارائه­ خدمات رفاهی برای کارکنان را بر عهده گرفته و برخی دیگر از سازمان­‌ها نیز با گروه­‌های دیگر به توافق رسیده و ارائه خدمات توسط آن­‌ها انجام می­‌گیرد.

اهمیت خدمات رفاهی به کاگران و کارمندان در راستای افزایش رضایت‌مندی

سوالی که در این جا به وجود می­‌آید این است که به چه علت یک شرکت، اداره یا سازمان به ارائه­ خدمات رفاهی به کارگران و کارمندان خود احتیاج دارد؟ آیا حقوق مالی که به آن­‌ها پرداخت می­‌شود برای آن­‌ها کفایت نمی­‌کند؟

بدون شک، مسئله­ رضایت‌مندی کارگران و کارمندان، موجب افزایش وفاداری و تعلق خاطر آن‌­ها شده که همین مسئله به رونق کسب و کار کمک می‌کند. در همین راستا نیز، راهکای متفاوتی برای ایجاد نمودن خدمات رفاهی به کارگران و کارمندان وجود دارد.

خدمات رفاهی کارگران و کارمندان در قانون

در فصل هشتم قانون کار که از ماده 148 تا ماده­ 156 را شامل می‌­شود، در مورد خدمات رفاهی کارگران و کارمندان صحبت نموده است.

مطابق بر این فصل، گفته که وزارت کار و امور اجتماعی مکلف است تا خدمات بهداشتی و درمانی برای کارگران و کشاورزان مشمول قانون کار، ارائه دهد.

در زمینه­ بیمه­ تامین اجتماعی نیز، کارفرمایان ملکف هستند تا کارگران و کارمندان در حین کار را بیمه نمایند. گفتنی است اگر کارگاهی، کارگر یا کارمند خود را بیمه نکند، مشمول پرداخت جریمه خواهد شد.

در ادامه این فصل نیز گفته شده است که کارفرمایان نسبت به تامین نمودن مسکن کارگران و کارمندان مسئول می‌­باشند. به این صورت که می‌­بایست در این راستا با همکاری تعاونی­‌ها، اقدامات لازم در جهت تامین مسکن کارگران و کارمندان را به عمل آورند.

حال اگر کارفرمایانی باشند که تعداد نفرات بالایی از نیروی کار در کارگاه آن­‌ها مشغول به کار باشند، می‌­بایست برای تامین خدمات رفاهی آن­‌ها، اقدام به احداث مسکن سازمانی در همسایگی شرکت یا کارخانه با استفاده از تسهیلات بانکی که در این جهت ارائه می­‌شود و همچنین استفاده نمودن از امکاناتی که توسط وزارت مسکن، شهرسازی، شهرداری و دیگر ارگان­‌ها ارائه شده، نمایند.

در زمینه‌های ادای فرائض دینی و مذهبی مانند نماز نیز، کارفرمایان مکلف می­‌باشند مکانی را که در خور کارگران و کارمندان باشد، معین کنند.

همچنین می‌­بایست با همکاری شورای اسلامی کار و انجمن اسلامی و دیگر نمایندگان کارگران و کارمندان، در ماه مبارک رمضان برای ادای فرائض دینی مانند نماز و روزه، ساعات کاری را برای کارگران و کارمندان شیفت روز کم کرده و همچنین برای کارگران و کارمندان شیفت شب نیز افطاری و سحری تهیه نمایند.

همچنین در این فصل گفته شده که کارفرما مکلف است بعضی از امکانات را برای کارکنان و کارگران که لازم است بنا به شغلشان از محل کار خود دور شوند، تهیه کند.

به عنوان مثال، تهیه­ وعده غذایی با هزینه­ کم که شامل صبحانه، ناهار و شام و وعده­ غذایی گرم می­‌شود. همچنین کارفرما وظیفه دارد متناسب با فصل کاری و با توجه به مسافتی که برای جابه جایی کارگران وجود دارد، سرویس ایاب و ذهاب در نظر بگیرد.

در کنار این موارد، خوابگاهی را نیز برای استراحت کارگران و کارمندان فراهم نماید.

در کنار تمامی موارد گفته شده، کارفرمایان موظف هستند که محل مناسبی در جهت احداث تعاونی در شرکت یا کارخانه در نظر بگیرند. همچنین تمامی امکانات را برای احداث نمودن تعاونی، در اختیار اعضا نیز قرار بدهند.

لازم به ذکر است که تمامی کارها، مطابق با دستورالعمل­‌های اجرایی که شورای عالی کار آن را تهیه کرده و وزارت کار و امور اجتماعی آن را تصویب کرده است، مد نظر قرار داده و طبق آن عمل نمایند.

در زمینه­ ورزش نیز کارفرمایان موظف می­باشند که محل مناسبی را برای کارگران و کارمندان برای تربیت بدنی، ورزش و تمرین در رشته‌­های مختلف در نظر بگیرند. برای انجام این کارها نیز، ساعت­‌هایی را مد‌نظر قرار بدهند.

وزارت کار و امور اجتماعی و سازمان تربیت بدنی کشور نیز، آیین‌نامه شرکت کارگران و کارمندان جهت شرکت در مسابقات و تمرینات را تهیه می­‌کند. سپس توسط هیات وزیران به تصویب می­رسد.

در انتهای این فصل نیز گفته شده که کارفرمایان موظف هستند در زمینه سوادآموزی به کارگران و کارمندان، کلاس‌­های سوادآموزی برگزار کنند.

کارفرمایان می­‌بایست با انتخاب کردن آموزش یاران با کمک و همکاری وزارت کار و همچنین نهضت سوادآموزی، مطابق با ضوابطی که به وسیله­ دو ارگان مذکور تهیه شده و سپس هیات وزارت آن را تصویب می‌­کند، اقدام ­نمایند.

دیگر مواردی که در این فصل از قانون ذکر شده است این است که کارفرما، می‌­بایست دستورالعمل‌­هایی در رابطه با بهداشت محیط کار که آیین‌نامه­ آن را وزارت بهداشت و آموزش پزشکی تهیه و مصوب می­‌کند، را در محیط کار، اجرایی نماید.

به صورت کلی می­‌توان گفت که کلیت این فصل در مورد اقداماتی می­‌باشد که می­بایست به وسیله­ وزارت کار، کارفرما و دستگاه­‌های مربوط دیگر برای کارگران، کارمندان و زحمتکشان انجام گیرد، به صورت کامل تشریح شده است.

با این وجود این موارد بسیار کمرنگ بوده و متاسفانه در اکثر محل­‌های کار مانند کارگاه‌­ها و کارخانجات بزرگ اجرایی نمی‌­شود. حتی در بسیاری از شرکت‌ها نیز، هیچگونه اقداماتی در این راستا، برای رفاه کارگران و کارمندان در نظر گرفته نشده است.

متن قانون کار – فصل هشتم – خدمات رفاهی کارگران و کارمندان

فصل هشتم قانون کار، تحت عنوان خدمات رفاهی کارگران می‌­باشد. این فصل، دارای 10 بند اساسی می‌­باشد که موضوع آن، کلیاتی درباره­ وظایف دولت و کارفرمایان را در مقابل فراهم کردن رفاه برای کارگران و کارمندان در بعدهای مختلف زندگی کاری و خانوادگی به صورت کامل، تشریح می‌­نماید.

متن این قانون به شرح ذیل می‌­باشد:

ماده­ 147 – دولت مکلف به فراهم کردن خدمات بهداشتی و درمانی را برای کارگران، کارمندان و کشاورزانی که مشمول این قانون می‌­شوند و همچنین برای خانواده­ آن‌­ها می‌باشد­.

ماده 148 – مطابق با این ماده، کارفرمایان کارگاه‌­هایی که مشمول این قانون می‌­باشند، مکلف هستند تا بر اساس قانون تامین اجتماعی، اقدامات لازم را مبنی بر بیمه نمودن کارگران واحد خود، انجام دهند.

ماده 149 – کارفرمایان مکلف می‌­باشند تا با تعاونی­‌های مسکن و در صورتی که تعاونی‌­های مسکن وجود نداشتند، به صورت مستقیم، با کارگران و کارمندان بدون مسکن، در راستای تامین نمودن خانه­‌های شخصی و مناسب، همکاری­‌های لازم را به عمل آورند. همچنین، کارفرمایان کارگاه­‌های بزرگ نیز مکلف هستند تا خانه‌­های سازمانی در جوار کارگاه و یا در محل مناسب دیگر احداث نمایند.

تبصره یک – دولت موظف می­‌باشد از طریق تسهیلات بانکی و همچنین امکانات وزارت مسکن و شهرسازی، شهرداری و دیگر دستگاه‌­های مربوطه، همکاری‌های لازم را در این راستا به عمل آورد.

تبصره دو –  میزان و نحوه­ همکاری و مشارکت کارگران و کارمندان، کارفرمایان و دیگر دستگاه­‌های دولتی و همچنین نوع کارگاه‌­های بزرگ که مشمول این ماده می‌­شوند، مطابق با آیین‌نامه‌­ای خواهد بود که به وسیله­ وزارت کار و امور اجتماعی و وزارت مسکن و شهرداری تهیه شده و توسط هیات وزیران نیز مصوب شده است.

ماده 150 – تمامی کارفرمایان که مشمول این قانون می­‌شوند مکلف هستند تا در محل کار و کارگاه، محل مناسبی را برای ادای فرائض دینی مانند نماز ایجاد کنند. همچنین در ماه مبارک رمضان نیز، جهت تنظیم شعائر مذهبی و همچنین رعایت حال افراد روزه دار، می‌­بایست شرایط و ساعات کار را با همکاری انجمن اسلامی و شورای اسلامی کار و یا دیگر نمایندگان قانونی کارگران و کارمندان، به نحوی تنظیم نمایند که ساعات کاری، مانع از فریضه­  دینی روزه نباید. همچنین می­‌بایست مدتی از اوقات کار را برای ادای فریضه نماز و صرف سحری یا افطار، اختصاص بدهند.

ماده 151 – مطابق با این ماده از قانون، کارگاه‌­هایی که برای مدتی محدود، به هدف انجام کارهای معینی (مانند راه‌سازی و دیگر موارد) به دور از منطقه­‌های مسکونی ایجاد می‌­گردند، کارفرمایان موظف می­‌باشند تا سه وعده­ غذایی مناسب و ارزان قیمت که شامل صبحانه، ناهار و شام می‌­شود را برای کارگران و کارمندان خود، فراهم کنند. لازم به ذکر است حداقل یک وعده از آن، می‌­بایست گرم باشد. در این نوع کارگاه‌­ها نیز، می­‌بایست به اقتضای فصل، محل و مدت زمانی که در آن مشغول به کار می­‌باشند، خوابگاه‌­های مناسبی برای کارگران و کارمندان فراهم شود.

ماده 152 –  مطابق با این ماده در صورتی که کارگاه دور بوده و عدم تکافوی وسیله­ نقلیه عمومی باشد، صاحب کار می‌­بایست در جهت رفت و برگشت کارکنان خود، وسیله­ نقلیه مناسب در اختیار آنان قرار بدهد.

ماده 153 – کارفرمایان مکلف می‌­باشند برای ایجاد و اداره­ امور شرکت­‌های تعاونی کارگران و کارمندان کارگاه خود، تسهیلاتی که لازم می‌­باشد از قبیل محل، وسایل کار و دیگر موارد مورد نیاز را فراهم کنند.

تبصره – دستورالعمل‌­های لازم و مربوط به نحوه­ اجرای این ماده از قانون کار، با پیشنهاد شورای عالی کار توسط وزیر کار و امور اجتماعی تصویب خواهد شد.

ماده 154 – تمامی کارفرمایان موظف می‌­باشند از طریق مشارکت و همکاری وزارت کار و امور اجتماعی و همچنین سازمان تربیت بدنی کشور، محل مناسبی را برای استفاده­ کارگران و کارمندان، در رشته­‌های مختلف ورزشی، فراهم نمایند.

تبصره – آیین‌نامه­ نحوه­ ایجاد و همچنین ضوابط مرتبط با آن و مدت شرکت کارگران و کارمندان در مسابقات قهرمانی ورزشی و یا هنری و همچنین ساعات متعارف تمرین، به وسیله­ کار و امور اجتماعی و سازمان تربیت بدنی کشور تهیه می­‌شود. سپس این آیین‌نامه توسط هیات وزیران، تصویب خواهد شد.

ماده 155 – مطابق با این ماده، تمامی کارگاه­‌ها موظف می‌­باشند که مطابق با اعلام وزارت کار و امور اجتماعی و همچنین نظارت این وزارت و دیگر سازمان­‌های مسئول، در راستای سواد آموزی بزرگسالان، به ایجاد کلاس‌­های سواد‌آموزی بپردازند. لازم به ذکر است ضوابط مربوط به نحوه­ اجرای این تکلیف، چگونه برگزار شدن کلاس‌­ها، شرکت کارگران و کارمندان در کلاس‌ها، انتخاب آموزش یاران و دیگر موارد آن، به وسیله­ وزارت کار و امور اجتماعی و نهضت سواد‌آموزی تهیه شده و توسط هیات وزیران تصویب خواهد شد.

تبصره – شرط ورود کارگران به دوره‌­های مراکز کارآموزی این می­‌باشد که حداقل، گواهینامه­ نهضت سوادآموزی یا معادل آن را داشته باشند.

ماده 156 –  دستورالعمل­‌های مرتبط با تاسیسات کارگاه، از نظر بهداشت محیط کار مانند غذاخوری، حمام و دستشویی، مطابق با آیین‌نامه‌­ای خواهد بود که به وسیله­ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تصویب شده و به مرحله­ اجرا خواهد رسید.

ما در این مقاله در خصوص قوانین مربوط به خدمات رفاهی کارگران و کارمندان پرداختیم. در صورتی که پاسخ سوالات خود را در زمینه‌­های خدمات رفاهی کارگران و کارمندان دریافت نکرده‌­اید، می‌­توانید آن را با همکاران ما در وکیل کار 24 در میان بگذارید.

مشاوران و وکلای وکیل کار 24 ، آماده‌­اند تا با ارائه مشاوره­ حقوقی، پاسخگوی تمامی سوالات شما  عزیزان، در مورد شرایط خدمات رفاهی و قوانین مربوط به آن برای کارگران و کارمندان، باشند.